Wrocław. Stowarzyszenie Dolny Śląsk Wspólna Sprawa ma swój pomysł na Dolnośląski Ład. Oto najważniejsze wyzwania

"Czy to nowa strategia województwa? A jeśli tak - to kiedy przyjmie ją sejmik? Czy może to jakiś nowy plan inwestycyjny? Ale jeśli tak – to skąd Marszałek weźmie środki na jego realizację? Na razie słyszymy na ten temat same ogólniki, albo nie słyszymy nic. Domagamy się precyzyjnego wskazania źródeł finansowania Dolnośląskiego Ładu!" - napisali we wtorek samorządowcy ze stowarzyszenia Dolny Śląsk Wspólna Sprawa.

Wszystkie dolnośląskie samorządy zostały przez marszałka zaproszone do składania fiszek projektów na potrzeby Dolnośląskiego Ładu. I rzeczywiście - takie fiszki są składane.

"My też złożyliśmy swoje fiszki jako poszczególne miasta i gminy. Wszystkie te fiszki pozbierane z całego Dolnego Śląska niemal na pewno ułożą się w ogromną listę projektów, której nie da się w pełni zrealizować w najbliższej dekadzie, bo będą wymagały nakładów znacząco przekraczających możliwości Dolnego Śląska, nawet wspartego środkami unijnymi i rządowymi. Dlatego potrzebna będzie selekcja fiszek. Trzeba będzie wybrać te z nich, których realizacja jest kluczowa dla regionu" - komentują samorządowcy.

Zero tolerancji dla antyszczepionkowych hejterów. Prokuratura będzie wszczynać postępowania

Kto i wedle jakich zasad dokona tej selekcji? Stowarzyszenie domaga się od marszałka przedstawienia precyzyjnego i obiektywnego algorytmu wyboru fiszek do realizacji.

Stowarzyszenie Dolny Śląsk Wspólna Sprawa uznaje, że przedstawiona w Dolnośląskim Ładzie "diagnoza wyzwań stojących przed naszym regionem jest w wielu momentach słuszna (uwagi do niektórych zawartych w niej myśli i sformułowań składamy odrębnie, jako gminy, w ramach konsultacji)".

"Niestety zaproponowane w dalszej części inwestycje w wielu przypadkach nie odpowiadają lub słabo odpowiadają na te wyzwania. Z Dolnośląskiego Ładu trudno na przykład wywnioskować, jakie konkretnie działania mają przyczynić się do poprawy sytuacji w takich dziedzinach, jak demografia; budowa gospodarki obiegu zamkniętego, która jest kluczowa w ramach tworzenia Zielonego Ładu; innowacyjność, w której wciąż jesteśmy słabi na tle Europy" - komentują samorządowcy.

"Również przedstawiony w Dolnośląskim Ładzie pakiet działań w ochronie zdrowia jest wysoce niezadowalający i w naszym odczuciu nie do przyjęcia. Za największe i najpilniejsze wyzwania dla Dolnego Śląska uważamy: konieczność powstrzymania zapaści demograficznej; konieczność powstrzymania dalszego rozpadu regionu na bogatą północ i zamierające południe; konieczność ratowania, a następnie reformy systemu ochrony zdrowia; transformację energetyczną; konieczność adaptacji do zmian klimatu; poprawę innowacyjności" - dodają.

Wśród zaproponowanych już w tym dokumencie inwestycji niektóre są oczywiste i popierane przez stowarzyszenie. Są to zwłaszcza inwestycje: drogowe; kolejowe (w tym szczególnie we Wrocławską Kolej Aglomeracyjną); w wymianę trujących pieców; w rewitalizację zabytków; w transformację cyfrową Wrocławskiego Obszaru Metropolitalnego; w transformację społeczną i ekonomiczną obszaru turowskiego.

"Jednocześnie jako Dolny Śląsk - Wspólna Sprawa proponujemy uzupełnienie tej listy inwestycji o dwa pakiety. Pierwszy z nich to przykłady fiszek, które nasze gminy złożyły w ramach konsultacji Dolnośląskiego Ładu, czasem też w ramach innych naborów. Drugi pakiet to propozycja przeformułowania priorytetów tego programu" - napisali samorządowcy.

Pierwszy pakiet to inwestycje z fiszek samorządowców. Jest to zestaw przykładowy, ale daje pojęcie o tym, o co zabiegają szefowie miast dla lokalnych wspólnot.

Drugi pakiet to propozycje nowych priorytetów, z których powinny wyniknąć nowe propozycje inwestycyjne, w tym zapewne przesunięcia środków w obrębie listy inwestycji już ogłoszonej w Dolnośląskim Ładzie.

- Ochrona zdrowia. Stowarzyszenie proponuje, by zamiast tworzyć scentralizowane, wielkie molochy, inwestować w ratowanie i rozwój sieci mniejszych szpitali - także specjalistycznych - w różnych miastach Dolnego Śląska. Ważne jest także wsparcie profilaktyki zdrowotnej - w całym regionie.

- Wymiana trujących pieców. Stowarzyszenie proponuje, by na ten cel przeznaczyć znacznie większe środki, niż to wynika z Dolnośląskiego Ładu. Nawet kosztem dużych inwestycji w systemy transportu. To żywotnie ważne dla całego regionu, w tym zwłaszcza dla miast, miasteczek, uzdrowisk z jego południowej części.

- Transport. Stowarzyszenie proponuje dać priorytet transportowi wodorowemu.

- Układ dróg. Stowarzyszenie apeluje o realizację sieci dróg, którą zaproponowaliśmy w petycji prezydentów ośmiu dolnośląskich miast w styczniu 2021 r. - w tym o budowę A4 w nowym przebiegu.

- Gospodarka obiegu zamkniętego. Stowarzyszenie proponuje uwzględnić środki na ten cel już teraz, w Dolnośląskim Ładzie. Składa zresztą fiszki z tego zakresu.

- Polityka demograficzna. Stowarzyszenie negatywnie ocenia długofalowe skutki Programu 500+ w jego oddziaływaniu na poprawę wskaźników demograficznych. Podobnie za zbyt optymistyczne uważa założenia rządowej Strategii Demograficznej 2040. Proponuje łagodzić negatywne zjawiska demograficzne poprzez odpowiedzialną politykę pro-migracyjną - w tym poprzez ułatwienia wizowe i pobytowe dla rodzin ekspatów o szczególnie pożądanych kompetencjach społecznych i zawodowych. Domaga się też opracowania narzędzi poprawy bilansu ludnościowego dla miejscowości szczególnie narażonych na wyludnienie, poprzez program specjalnych stref demograficznych.

- Innowacyjność. Zdaniem stowarzyszenia, brak tego tematu w Dolnośląskim Ładzie jest niezrozumiały. Należy wspierać szczególnie działalność badawczo-rozwojową w dziedzinach, które już teraz są lub mogą stać się w najbliższej przyszłości specjalnościami naszego regionu. Przykłady: badania nad chorobami zakaźnymi, wykorzystanie sztucznej inteligencji, nowe źródła energii i ich wykorzystanie, wodór, transport nisko- i zeroemisyjny itd.

- Ochrona przeciwpowodziowa. W tej dziedzinie wciąż jest wiele do zrobienia, zwłaszcza na innych rzekach, niż Odra (także np. w granicach Wrocławia). Dolnośląski Ład powinien dostrzec to wyzwanie i zaproponować odpowiednie inwestycje.

- Transformacja energetyczna. Zamiast wspierać tworzenie scentralizowanych molochów, Dolny Śląsk powinien stawiać na produkcję, magazynowanie i dystrybucję energii w modelu prosumenckim oraz na lokalne (w tym komunalne) rozwiązania z wykorzystaniem OZE - także w zakresie produkcji energii.

Stowarzyszenie domaga się:

1. Zwiększenia udziału samorządów we wpływach z podatku PIT o ponad 18 pkt. proc. z obecnego 50 proc. do ponad 68 proc - celem wyrównania ubytków w dochodach wynikających z polityki rządu. Także zaniechania dalszych zmian prawnych, które mają negatywny skutek dla płynności finansów samorządów, zwiększenia subwencji oświatowej celem urealnienia udziału rządu w wydatkach edukacyjnych gmin oraz realnego wsparcia finansowego dla transportu gminnego na obszarach szczególnie narażonych na wykluczenie komunikacyjne.

2. Przekazania samorządom rządowych środków na walkę ze smogiem i niską emisją zabezpieczonych w budżetach Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska, Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz w Krajowym Planie Odbudowy.

3. Przekazania samorządom środków na program "Mój Prąd" z budżetów Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska oraz Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

4. Uruchomienia programu rządowego na rzecz rewitalizacji zabytków mających szczególne walory dla historii i kultury Dolnego Śląska.

5. Przyjęcia programu komunalizacji majątku trwałego pozostającego w gestii agencji rządowych. W tym zwłaszcza komunalizacji uzdrowisk i przekazania majątku spółek uzdrowiskowych gminom uzdrowiskowym.

5. Przyjęcia ustawy metropolitalnej, która pozwoli formalnie tworzyć obszary metropolitalne, wyposażone we własne źródła finansowania.