Wielki Piątek u chrześcijan wschodnich
Z powodu różnic kalendarza Tajemnica Śmierci i Zmartwychwstania Pana obchodzona jest zazwyczaj w różnych terminach. Jedynie raz na kilka lat Kościoły Wschodu i Zachodu świętują Święta Wielkanocne w tej samej dacie. Chrześcijanie tradycji bizantyjskiej – prawosławni i katolicy obchodzą dzisiaj Wielki Piątek, pamiątkę Męki i Śmierci Chrystusa.
21.04.2006 12:47
Rankiem w Wielki Piątek - który jest dniem bez celebracji Liturgii eucharystycznej, nawet Liturgii uprzednio poświęconych darów – Pryma, Tertia, Sexta i Nona celebrowane są uroczyście jako godziny królewskie, i w każdej z nich, oprócz trzech pełnych psalmów mamy trzy czytania biblijne oraz hymny. Kontakion powtarzany podczas każdej z godzin ma akcent maryjny:
„Przyjdźcie wszyscy aby uczcić Ukrzyżowanego! Maria ujrzała na drzewie i rzekła: nawet cierpiąc mękę Krzyża, jesteś moim Synem i moim Bogiem”.
Podczas nieszporów czytamy trzy lekcje ze Starego Testamentu oraz lekturę złożoną z fragmentów Ewangelii Mateusza, Łukasza i Jana, po której następuje obrzęd symbolicznego pogrzebu. Celebrans okadza po trzy razy z każdej strony Epitaphion (słow. Płaszczenica), czyli prostokątny płat tkaniny z namalowaną lub wyhaftowaną postacią Chrystusa umarłego, nierzadko naturalnej wielkości. Epitaphion po ułożeniu na ołtarzu zostaje uroczyście przeniesiony na stół ustawiony w centrum kościoła i tam pozostaje aż do rozpoczęcia Wigilii Paschalnej, czyli do północy z Soboty na Niedzielę. Wierni adorują przez ten czas Chrystusa, ozdabiając Jego wizerunek kwiatami, całując Jego rany, podczas gdy Jego głowa pozostaje zakryta księgą Ewangelii.
Na zakończenie śpiewa się dwa Tropariony. Pierwszy wspomina zabranie przez „szlachetnego Józefa” „niepokalanego ciała” Jezusa i złożenie go w „nowym grobie”. Drugi troparion jest już zapowiedzią zmartwychwstania:
„Do kobiet niosących mirrę Anioł stojący przy grobie powiedział: wonności należą się umarłym, lecz Chrystus nie jest poddany zepsuciu.”
Dziś w katedrze metropolitalnej św. Marii Magdaleny w Warszawie arcybiskup Sawa, zwierzchnik Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego odprawił uroczyste nabożeństwo wielkopiatkowe. Szczegółowa relacja z fotografiami dostępna jest na Prawosławnym Portalu Informacyjnym Cerkiew.pl.
