Tak wyglądała Warszawa 100 lat temu. Porównaliśmy te same miejsca

Ulica gen. Tokarzewskiego-Karaszewicza od strony skweru ks. Jana Twardowskiego

Oś Saska była ambitnym założeniem urbanistycznym XVIII-wiecznej Warszawy. Biegła od Krakowskiego Przedmieścia i przecinała Ogród Saski. Dzięki wyburzeniu w 1842 roku środkowej części Pałacu Saskiego i zastąpieniu tego miejsca kolumnadą, można było oglądać zamysł architektów aż do Żelaznej Bramy.

Na poniższym zdjęciu widać uliczkę pomiędzy Hotelem Europejskim a siedzibą Garnizonu Warszawa. Czarno-biała fotografia, na której można zauważyć słup ogłoszeniowy, policjanta na koniu i samochody pochodzi z lipca 1926 roku. W tle stoi Pałac Saski.

Hotel Europejski widziany od strony Zachęty

Obecnie na Placu Piłsudskiego znajduje się prawdziwy "wysyp" pomników. Jeszcze do niedawna można było złożyć tu kwiaty przy Grobie Nieznanego Żołnierza, zapalić znicz pod Krzyżem Papieskim lub oddać hołd marszałkowi, od którego wziął nazwę pobliski teren. Postawiony w 2018 roku Pomnik Ofiar Katastrofy Smoleńskiej oraz monument przedstawiający tragicznie zmarłego prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego u części społeczeństwa wzbudzają mieszane uczucia.

Kilkadziesiąt lat temu na placu Saskim było raczej pustawo - w 1926 ukończono rozbiórkę wzniesionej przez zaborców na jego środku prawosławnej świątyni.

Grób Nieznanego Żołnierza

W tym miejscu 2 listopada 1925 roku złożono szczątki 14-letniego żołnierza, który poległ w obronie Lwowa. Grobowiec ulokowano pośrodku ozdobnej kolumnady łączącej skrzydła Pałacu Saskiego. 28 grudnia 1944 roku budowlę wysadzono, a z całej konstrukcji zachowały się jedynie fragmenty kilku arkad. Odnowione po wojnie, pełnią swoją dawną rolę do dzisiaj.

Archiwalne zdjęcie przedstawia marszałka Józefa Piłsudskiego na grzbiecie ulubionego konia - Kasztanki - obserwującego defiladę wojsk piechoty (11.11.1926)

Pałac Jabłonowskich

Zbudowany w latach 1773-1785 dla Antoniego Jabłonowskiego, zaczął pełnić funkcję ratusza miejskiego w 1819 roku. W październiku 1917, w związku z setną rocznicą śmierci Tadeusza Kościuszki, na fasadzie pałacu odsłonięto tablicę pamiątkową. Kolejną tablicę odsłonięto w czerwcu 1918 roku, w związku z analogiczną rocznicą śmierci Jana Henryka Dąbrowskiego.

Wielokrotnie przebudowywany i modernizowany, został spalony przez Niemców w czasie wojny. Władze PRL zadecydowały o rozebraniu ruin w 1952 roku, zachowując jedynie fundamenty pod nawierzchnią placu Teatralnego. Budynek odbudowano dopiero w 1997 roku.

Ulica Freta

Wydłużony plac przed warszawskim Barbakanem pod koniec XIV wieku był atrakcyjnym miejscem dla handlarzy, którzy w znajdujących się po obu stronach ulicy kamienicach sprzedawali swoje wyroby i usługi. W pierwszej poł. XV w. dominikanie wykupili działkę przy numerze 8 i 10, decydując się na budowę w tym miejscu klasztoru i kościoła.

Niestety, w czasie działań wojennych, a szczególnie podczas powstania warszawskiego, większość kamienic uległa zniszczeniu. Obecny wygląd ulicy jest wynikiem rekonstrukcji przeprowadzonej w latach 1950-1955. Oryginalne są jedynie fragmenty murów oraz bruk z kostek.

Gmach Główny Politechniki Warszawskiej

Zbudowana na przełomie XIX i XX wieku reprezentacyjna siedziba Politechniki Warszawskiej jest przykładem architektury odwołującej się do stylistyki włoskiego renesansu i baroku. Wewnątrz masywnych murów projektanci przewidzieli system ogrzewania składający się z kanałów, którymi doprowadzano do budynku ciepłe powietrze z zewnętrznej kotłowni.

Pomimo zniszczeń i pożarów, gmach przetrwał wojenną zawieruchę. Odbudowano go dość szybko - prace renowacyjne zakończono w 1946 roku. W dobrym stanie zachowała się dwukondygnacyjna elewacja frontowa Aula Politechniki, która ma cztery kondygnacje, ma strukturę krużgankową i zamknięta jest szklanym dachem.

Dworzec Warszawsko-Wiedeński

Do wybuchu II wojny światowej pełnił rolę głównego dworca kolejowego stolicy. Powstał w 1845 roku jako stacja końcowa Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości dworzec zaczął nosić nazwę Warszawa Główna.

Gdy rozpoczęto budowę linii średnicowej, trzeba było rozebrać część budynku od strony zachodniej. Nad biegnącymi pod ziemią torami miał powstać nowy dworzec. Plany te pokrzyżowała wojna. Budynek spłonął we wrześniu 1939 roku, a jego ruiny rozebrano przed 1944.

Wielka Synagoga

Największa żydowska świątynia znajdująca się w Warszawie. Wzniesiono ją przy placu Tłomackie 7. Otwarto ją 26 września 1878 roku. W dniu śmierci Józefa Piłsudskiego odprawiono w niej nabożeństwo żałobne.

Po zajęciu miasta przez wojska okupanta, synagoga zaczęła coraz bardziej niszczeć. Niemcy wywieźli większość z cennego wyposażenia, wnętrze budynku zdewastowano. Kres jej istnienia nastąpił po krwawym stłumieniu powstania w getcie warszawskim. Świątynię wysadzono w powietrze 16 maja 1943 roku.

Most Poniatowskiego

To właśnie na tej przeprawie nad Wisłą podczas przewrotu majowego 12 maja 1926 roku doszło do spotkania prezydenta Stanisława Wojciechowskiego z marszałkiem Józefem Piłsudskim. Zbudowany w latach 1904-1914, był traktowany przez ówczesnych warszawiaków jako trzeci most i składał się łącznie z ośmiu stalowych przęseł wspartych na kamiennych filarach.

5 sierpnia 1915 roku, zaledwie kilkanaście miesięcy po oddaniu go do użytku, wycofujące się z miasta rosyjskie wojska wysadziły fragmenty dwóch filarów. Na odbudowę przeprawy trzeba było czekać aż do lat dwudziestych. Został ponownie zniszczony przez Niemców 13 września 1944 roku podczas powstania warszawskiego.

Masz dobry pomysł na uczczenie 100-lecia? Wiesz o ciekawej akcji jubileuszowej w Twojej okolicy? Czekamy na Wasze wiadomości i zdjęcia na dziejesie.wp.pl