Ujawniono tajne dokumenty NATO sprzed 25 lat

Historycy polskiego MSZ, którzy badali lata 1987-1991 w archiwach NATO, opublikowali 56 dokumentów czyli około 270 stron. Jak podkreśla Piotr Długołęcki, historyk z MSZ, najwięcej jest dokumentów z 1988 i 1989 roku - wówczas najwięcej w Polsce się działo.

Dokument otwierający zbiór to opis działalności Solidarności z lat 1981-1987, a dokument zamykający to materiał z 1991 r., będący analizą wystąpienia w NATO polskiego dziennikarza opowiadającego o tzw "wojnie na górze".

- Udało się odtajnić także materiały wywiadowcze - dodaje Długołęcki. To choćby wyciągi i raporty o polskim wojsku, na przykład z 1991 r. w czasie kryzysu na Litwie. - Wywiad NATO interesował się przerzucaniem polskich wojsk w pobliże granicy z Litwą - wyjaśnia Długołęcki.

Historyk mówi, że wiele jest też materiałów opisujących stosunki polsko-radzieckie. Ocena państw członkowskich była taka, iż nie było groźby interwencji ZSRR w Polsce. Z dokumentów można wywnioskować, że wówczas NATO zastanawiało się jak będzie wyglądała współpraca polsko-radziecka.

Ciekawym elementem pojawiającym się w materiałach są notatki o wizytach składanych przez polityków w Polsce, między innymi Michaiła Gorbaczowa, Francois Mitterranda czy Margaret Thatcher. Przykładem jest ważna wizyta Thatcher z 1988 r., podczas której premier Wielkiej Brytanii rozmawiała z przedstawicielami Kościoła, władz i opozycji oraz zachęcała do dialogu i reform. Brytyjska premier miała duże wątpliwości co sytuacji gospodarczej Polski, uważała, że poprawa może nastąpić tylko wówczas gdy będą zmiany polityczne, a wówczas - w 1988 r. - według Thatcher, na takie polityczne zmiany się nie zanosiło.

Historycy z MSZ dotarli także do protokołów z posiedzeń Rady NATO poświęconych Polsce. Wiele jest też analiz poświęconych przygotowaniom i obradom Okrągłego Stołu i wyborom z 4 czerwca 1989 roku.

Wszystkie odtajnione dokumenty NATO można zobaczyć na stronach MSZ.

Źródło: IAR