Rada Europejska i jej szef - podstawowe informacje
Przewodniczący Rady Europejskiej to stanowisko na tyle ważne, że obejmujący ten urząd potocznie nazywany jest prezydentem Unii Europejskiej. Taki stan rzeczy funkcjonuje dopiero od 2009 roku, kiedy w życie wszedł traktat lizboński. Wcześniej szefem RE stawała się automatycznie głowa państwa, które co pół roku obejmowało prezydencję Rady Unii Europejskiej.
Radę Europejską utworzono w 1974 roku. Początkowo stanowiła nieformalne forum dyskusji między szefami państw i rządów. Szybko jednak stała się organem wyznaczającym cele Unii we wszystkich dziedzinach jej działalności. Status formalny zyskała dzięki traktatowi z Maastricht z 1992 roku, w którym jej funkcję zdefiniowano jako dawanie Unii impulsów niezbędnych do rozwoju oraz określanie ogólnych politycznych kierunków tego rozwoju. Od 1 grudnia 2009 r. na mocy traktatu z Lizbony Rada Europejska jest jedną z siedmiu instytucji Unii. Nie posiada uprawnień do uchwalania aktów prawnych.
W skład Rady Europejskiej oprócz jej przewodniczącego i przewodniczącego Komisji wchodzą szefowie państw lub rządów państw członkowskich. W jej pracach uczestniczy Wysoki Przedstawiciel Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa. Rada Europejska zbiera się dwa razy w ciągu półrocza, zwoływana przez jej przewodniczącego. Jeżeli wymagają tego okoliczności, przewodniczący zwołuje nadzwyczajne posiedzenie Rady Europejskiej.
Przewodniczący Rady Europejskiej jest wybierany przez Radę Europejską większością kwalifikowaną na okres dwa i pół roku z jednokrotną możliwością odnowienia kadencji. Ze względu na wzrost znaczenia stanowiska przewodniczącego, potocznie nazywany jest "Prezydentem Unii Europejskiej”.
Przed wejściem w życie traktatu lizbońskiego, stanowisko przewodniczącego miało niewielkie znaczenie. Wszystko dlatego, że automatycznie zmieniało się wraz z prezydencją, więc co pół roku sprawowała ją głowa państwa lub szef rządu kraju aktualnie sprawującego prezydencję Rady Unii Europejskiej. Pierwszym przewodniczącym UE elektem jest obecnie sprawujący tę funkcję Herman van Rompuy, który objął ten urząd 1 grudnia 2009 roku, wraz z wejściem w życie traktatu z Lizbony. Na początku marca 2012 został wybrany przez Radę Europejską na drugą kadencję, która kończy się 30 listopada br.
Obowiązki szefa RE
Zgodnie z art. 15 ust. 6 Traktatu o Unii Europejskiej przewodniczący Rady Europejskiej:
- przewodniczy Radzie Europejskiej i ukierunkowuje jej prace;
- zapewnia przygotowanie i ciągłość prac Rady Europejskiej, we współpracy
z przewodniczącym Komisji i na podstawie prac Rady do Spraw Ogólnych;
- wspomaga osiąganie spójności i porozumienia w Radzie Europejskiej;
- przedstawia Parlamentowi Europejskiemu sprawozdanie z każdego posiedzenia Rady Europejskiej.
Przewodniczący RE zapewnia także na swoim poziomie oraz w zakresie swojej właściwości reprezentację Unii na zewnątrz w sprawach dotyczących wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, bez uszczerbku dla uprawnień Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa. Podczas pełnienia urzędu przewodniczącego nie może on sprawować krajowej funkcji publicznej.
