Przyznano nagrodę Nobla z chemii. Znamy nazwiska laureatów
Komitet Królewskiej Szwedzkiej Akademii Nauk przyznał nagrodę Nobla z chemii. Tegorocznymi laureatami są Susumu Kitagawa, Richard Robson i Omar M. Yaghi za "opracowanie struktur metaloorganicznych".
Laureaci nagrody Nobla z chemii
Jak napisał Komitet Noblowski w uzasadnieniu do nagrody, "stworzone przez nich konstrukcje - metaloorganiczne struktury szkieletowe - zawierają duże przestrzenie, w których cząsteczki mogą swobodnie przepływać".
Laureaci podzielą się po równo nagrodą w wysokości 11 mln koron szwedzkich, tj. ok. 4,2 mln zł.
Trump zmienia kurs wobec Rosji? "Rozczarował się"
Ich praca polega na tworzeniu specjalnych struktur molekularnych, które działają jak mikroskopijne gąbki - pochłaniają gazy, ciecze i inne substancje. Odkrycie naukowców może pomóc w walce z zmianami klimatu, brakiem wody czy zanieczyszczeniami.
Nobliści wykorzystali MOF do pozyskiwania wody z powietrza na pustyni, eliminacji zanieczyszczeń z wody i wychwytywania CO2 oraz magazynowania wodoru.
Przeczytaj także: Nobel z fizyki dla trzech naukowców za przełomowe odkrycia
Firmy inwestują w masową produkcję
Dotychczas szkielety metaloorganiczne (Metal-Organic Framework - MOF) znalazły zastosowanie na małą skalę. Jednak wiele firm inwestuje obecnie w ich masową produkcję.
Niektóre z projektów odniosły już sukces. Na przykład przemysł elektroniczny może stosować MOF do wychwytywania toksycznych gazów niezbędnych do produkcji półprzewodników. Inne szkielety metaloorganiczne mogą rozkładać toksyczne gazy, w tym takie, które mogą być stosowane jako broń chemiczna.
Liczne firmy testują takie szkielety metaloorganiczne, które są w stanie wychwytywać dwutlenek węgla emitowany przez elektrownie i zakłady produkcyjne.
Efekty wieloletniej współpracy
Już w 1989 roku Richard Robson jako pierwszy spróbował połączyć jony miedzi z cząsteczką o czterech "ramionach", gdzie każde ramię miało grupę przyciągającą metal. W ten sposób powstał kryształ pełen pustych przestrzeni, przypominający diament, ale z mnóstwem dziur. Robson od razu zobaczył potencjał, ale jego konstrukcja była delikatna i łatwo się rozpadała.
Potem do gry weszli Susumu Kitagawa i Omar Yaghi. Między 1992 a 2003 rokiem, pracując niezależnie, udoskonalili pomysł. Kitagawa pokazał, że przez te struktury mogą przepływać gazy i że MOFy mogą być elastyczne, jak gumka. Yaghi stworzył wersję superstabilną i udowodnił, że da się je modyfikować, nadając nowe właściwości - na przykład, żeby lepiej łapały konkretne substancje.
W Sztokholmie w poniedziałek rozpoczął się tydzień noblowski. W tym czasie zostaną wręczone nagrody w dziedzinie: medycyny, fizyki, chemii, literatury oraz ekonomii. W piątek wręczona zostanie Pokojowa Nagroda Nobla. Zgodnie z tradycją zostanie ona ogłoszona w stolicy Norwegii, Oslo.
Źródło: PAP, WP Wiadomości
