Polskie odkrycie, po którym trzeba zmienić podręczniki
Odciski stóp i kości najstarszych czworonożnych zwierząt lądowych odkryli polscy naukowcy, prowadząc wykopaliska w Górach Świętokrzyskich. Wyniki swoich badań publikują na łamach najnowszego numeru prestiżowego tygodnika naukowego "Nature". Po tej publikacji trzeba będzie zmienić podręczniki do paleontologii - oceniają specjaliści.
W nieczynnym kamieniołomie Zachełmie pod Kielcami w Górach Świętokrzyskich (wskazany strzałką na mapie DoCelu)
naukowcy z Polskiego Instytutu Geologicznego oraz Uniwersytetu Warszawskiego odkryli skamieniałości i odciski stóp tetrapodów, czyli czworonożnych kręgowców. Okazało się, że są one starsze o ok. 18 mln lat od najstarszych tego typu skamieniałości znanych nauce. Z pierwszych tetrapodów wywodzą się płazy, gady, ptaki i ssaki.
Znalezisko pochodzi z okresu dewońskiego, sprzed 395 mln lat. Paleontolodzy odkryli m.in. kilka "dróżek" zrobionych stopami zwierząt. Część śladów ma nawet 26 cm szerokości. Oznacza to, że zostawiły je zwierzęta wielkości około 2,5 metra. Były też mniejsze osobniki o długości ciała około pół metra - opisują autorzy.
- Waga tego znaleziska polega na tym, że są to bardzo stare tropy, pozostawione przez zwierzęta z czterema łapami i palcami, w osadach płytkiego morza i jego brzegu - wyjaśnia współautor artykułu, Grzegorz Niedźwiedzki z Uniwersytetu Warszawskiego. Jak dodaje, oznacza to, że takie czworonogi istniały blisko 20 mln lat wcześniej niż do tej pory przypuszczano.
W 2002 roku badacze znaleźli pierwszy okaz odcisku łapy tetrapoda. - Wówczas nie wiedziałem, że to tak ważny z naukowego punktu widzenia obiekt paleontologiczny. Dopiero kolejne znaleziska z 2004 r. i 2007 r. oraz 2008 r. wyjaśniły zagadkę tajemniczych odcisków z Gór Świętokrzyskich - opisuje.
Powszechnie uważa się, że tetrapody wyewoluowały z ryb, a formą przejściową miały być elpistostegidy. Jak mówi współautor artykułu, prof. Marek Narkiewicz z Polskiego Instytutu Geologicznego, dzięki najnowszemu odkryciu nie tylko przesunięto wiek pojawienia się najstarszych znanych czworonogów. - Wyeliminowaliśmy również elpistostegidy jako przodków czworonogów. Okazuje się, że elpistostegidy żyły już po ich pojawieniu się - podkreśla.
Istotny w polskim odkryciu jest fakt, że znalezisko z Gór Świętokrzyskich jest starsze o 10 mln lat od najstarszych skamieniałości elpistostegidów. Możliwe, że elpistostegidy nie były formą przejściową pomiędzy rybami a tetrapodami, ale zwierzętami reliktowymi, które przetrwały jako osobna odnoga ewolucyjna.
Jak podsumowują Philippe Janvier i Gael Clement w komentarzu zamieszczonym w "Nature", ewolucyjne przejście od ryb do lądowych zwierząt czworonożnych wydawało się być bardzo dobrze udokumentowane w nauce. "Teraz jednak w sam środek tego uporządkowanego obrazu został wrzucony granat" - napisali.
