Polskie i niemieckie Kościoły: pamiętajmy o wszystkich wypędzonych

W oświadczeniu wydanym z okazji 40. rocznicy opublikowania memorandum EKD, dotyczącego pojednania z Polską, ewangelicy w obu krajach podkreślili, że wspólna pamięć o krzywdzie wypędzenia nie może być wykorzystywana do relatywizowania winy nazistowskich Niemiec. Utworzenie w Berlinie jedynego "Centrum przeciwko Wypędzeniu" byłoby - ich zdaniem - niezgodne z dotychczasową polityką pojednania niemiecko-polskiego.

Biuro prasowe EKD przekazało tekst oświadczenia. Oficjalne uroczystości z okazji rocznicy memorandum EKD odbędą się 5 października w Warszawie.

"Utworzenie jedynego 'Centrum przeciwko Wypędzeniu' w Berlinie koliduje z dotychczasowymi pozytywnymi posunięciami na niemiecko-polskiej drodze pojednania i nie odpowiada europejskiemu wymiarowi tego wyzwania" - czytamy w oświadczeniu. Powstania takiej placówki domaga się przewodnicząca Związku Wypędzonych Erika Steinbach.

Memorandum EKD "O sytuacji wypędzonych i stosunku narodu niemieckiego do jego wschodnich sąsiadów" wydano 1 października 1965 r. Uważane jest za jedną z najważniejszych niemieckich inicjatyw, które doprowadziły do porozumienia i pojednania między Niemcami i Polakami. Autorzy tego dokumentu zakwestionowali po raz pierwszy publicznie niemieckie roszczenia do powrotu na obszary utracone po 1945 roku, podkreślając, że całkowite przywrócenie niemieckiego stanu posiadania nie jest możliwe, ponieważ Polska z powodzeniem zintegrowała te obszary ze swoim państwem.

W rocznicowym oświadczeniu podkreślono, że memorandum utorowało drogę do zmiany niemieckiej polityki wobec wschodnich sąsiadów Niemiec. Dokument stanowił dla wielu ludzi zachętę do podejmowania na własną rękę działań służących pojednaniu i porozumieniu.

Autorzy oświadczenia apelują, by wykorzystać wzory niemiecko- polskiego porozumienia w kontaktach z narodami mieszkającymi za wschodnią granicą Unii Europejskiej. "Proces pojednania nie może się zatrzymać na tej granicy" - podkreślono.

Polscy i niemieccy ewangelicy podkreślili, że utrudnieniem w kontaktach między Polakami i Niemcami są utrzymujące się stereotypy i przesądy. Dlatego konieczne jest zwiększenie wymiany młodzieżowej - uważają autorzy oświadczenia.

Inicjatywy środowisk kościelnych i społecznych były impulsem dla rozpoczęcia w 1969 r. przez socjaldemokratycznego kanclerza Willy'ego Brandta polityki pojednania z Polską, która zaowocowała podpisaniem w grudniu 1970 r. układu o podstawach normalizacji wzajemnych stosunków.

Jacek Lepiarz