Polska gospodarka po pandemii. Jak Fundusze Europejskie i KPO napędzają rozwój kluczowych sektorów wzrostu?

Materiał powstał we współpracy z Ministerstwem Funduszy i Polityki Regionalnej ze środków Funduszu Rozwoju Regionalnego

Pandemia szczególnie dotknęła takie branże, jak turystyka, gastronomia czy handel detaliczny. Lockdowny i inne ograniczenia zmusiły wiele firm do walki o przetrwanie. Wsparcie z programów takich jak tarcze antykryzysowe, czy pieniądze europejskie w ramach Funduszu Odbudowy (REACT-EU) pomogły wielu firmom. Odbudowa po pandemii to także kluczowy cel Krajowego Planu Odbudowy (KPO).

Unia Europejska, w ramach Funduszy Europejskich na lata 2021-2027, Funduszu Odbudowy (REACT-EU) oraz KPO przyznała Polsce dużo pieniędzy. Dla Polski kluczowe jest ich wykorzystanie w sposób, który przyspieszy transformację gospodarczą oraz wzmocni sektory strategiczne.

Fundusze są skierowane na rozwój zielonej gospodarki, transformację cyfrową, innowacje oraz wsparcie małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP). Krajowy Plan Odbudowy kładzie duży nacisk na modernizację infrastruktury oraz przejście na gospodarkę niskoemisyjną.

Zielona transformacja to priorytet funduszy unijnych. Polska, jako kraj wciąż silnie oparty na węglu potrzebuje pomocy w odejściu od energii węglowej (tzw. dekarbonizacja). Fundusze Europejskie wspierają rozwój odnawialnych źródeł energii (OZE), takich jak farmy wiatrowe, fotowoltaika czy energetyka wodna. OZE zmniejszają emisję CO2, ale także tworzą nowe miejsca pracy i wspierają innowacyjność w energetyce.

Obecnie trwają nabory wniosków na programy takie jak: Zielona Transformacja Miast czy Energooszczędne budownictwo mieszkaniowe. W pierwszym z nich samorządy i inne podmioty publiczne oraz wspólnoty i spółdzielnie mieszkaniowe mogą otrzymać nieoprocentowaną pożyczkę na inwestycje, modernizację i rewitalizację, efektywność energetyczną i wykorzystanie OZE. Wnioski przyjmują oddziały regionalne Banku Gospodarstwa Krajowego (BGK). Za drugi program także odpowiada BGK. Jest on skierowany głównie do samorządów i organizacji pozarządowych. Dzięki pieniądzom z KPO mogą one finansować budowę, przebudowę czy remont budynku, w wyniku czego powstaną lokale mieszkalne, które stanowią mieszkaniowy zasób gminy. Fundusze na ten cel są dostępne w postaci bezzwrotnej dotacji, a wnioski można składać do końca września 2025 r.

Pandemia pokazała, jak ważna jest transformacja cyfrowa. Fundusze Europejskie wspierają rozwój infrastruktury cyfrowej, wdrażanie technologii 5G oraz rozwój kompetencji cyfrowych wśród obywateli i przedsiębiorstw. Na cyfryzację w KPO przeznaczono aż 13,4 mld zł. Przedsiębiorcy telekomunikacyjni mogli już w 3 konkursach korzystać w ramach tej puli z dofinansowania na budowę infrastruktury szybkiego internetu. Konkursy organizowało Centrum Projektów Polska Cyfrowa (CPPC). Czwarty nabór wniosków ma się odbyć na początku 2025 roku, a obecnie CPPC konsultuje z firmami jego zasady. W 2025 roku firmy będą mogły także otrzymać pożyczki z BGK na transformację cyfrową i przetwarzanie danych w chmurze. We wrześniu 2024 r. Ministerstwo Cyfryzacji zleciło realizację takich pożyczek BGK. Aktualnie bank pracuje nad szczegółowymi zasadami ich udzielania.

Dla długoterminowego wzrostu gospodarczego kluczowe są także innowacje. Polska, korzystając z pieniędzy unijnych, intensywnie inwestuje w rozwój badań i innowacyjnych technologii. Pieniądze te są przeznaczane na wsparcie ośrodków badawczych, start-upów oraz współpracę między nauką a biznesem. W efekcie Polska staje się coraz bardziej atrakcyjnym rynkiem dla nowych technologii, zwłaszcza biotechnologii, medycynie oraz nowych materiałach.

Najwięcej pieniędzy w tym obszarze jest w ramach Funduszy Europejskich – zwłaszcza w programie Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki, w konkursach Ścieżki SMART. Przedsiębiorcy wnioskują w nich o finansowanie prac badawczych i wdrożenia nowych rozwiązań. Firmy mikro, małe i średnie składają wnioski do Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości. Duże przedsiębiorstwa oraz konsorcja firm i jednostek naukowych wnioskują do Narodowego Centrum Badań i Rozwoju. Jeden z naborów wniosków (dla konsorcjów) trwa do 28 marca 2025 r. W 2025 roku zaplanowanych jest kilka kolejnych konkursów – ich terminy można znaleźć w harmonogramie naborów wniosków.

W ramach KPO także realizowane są innowacyjne programy dotyczące m.in. rozwoju systemu serwisów satelitarnych, czy rozbudowy centrów kompetencji i zarządzania pojazdami bezzałogowymi.

Fundusze Europejskie to ogromne wsparcie dla polskiej gospodarki, ale ich skuteczne wykorzystanie wymaga sprawnej współpracy między rządem, samorządami i sektorem prywatnym. Polska gospodarka po pandemii pokazuje dużą odporność, a fundusze unijne odegrają kluczową rolę w jej dalszym rozwoju. Kluczowe będzie terminowe i efektywne wykorzystanie tych środków, co wpłynie na przyszły wzrost i konkurencyjność Polski na arenie międzynarodowej.

Materiał powstał we współpracy z Ministerstwem Funduszy i Polityki Regionalnej ze środków Funduszu Rozwoju Regionalnego