Pogrzeb Jana Nowaka-Jeziorańskiego w środę

Jan Nowak-Jeziorański w Radiu Wolna Europa

O godz. 10 w środę w warszawskiej katedrze św. Jana na Starym Mieście zostanie odprawiona msza żałobna. Homilię wygłosi arcybiskub Józef Życiński. Potem nastąpi złożenie ciała w rodzinnym grobie na Starych Powązkach.

Z inicjatywy warszawskiej gminy żydowskiej we wtorek w stołecznej synagodze o godz. 18.00 odprawiona zostaną modlitwy w intencji zmarłego.

"Z ogromnym żalem przychodzi mi odnotować śmierć prawdziwie wielkiego polskiego patrioty, zarazem wielkiego obywatela Ameryki, Jana Nowaka-Jeziorańskiego" - napisał ambasador USA w Polsce Victor Ashe w liście wydanym po śmierci legendarnego "kuriera z Warszawy". Ashe wydał rozporządzenie, aby dla uczczenia pamięci Nowaka- Jeziorańskiego w dniach 21-24 stycznia flaga Stanów Zjednoczonych przed ambasadą USA była opuszczona do połowy masztu.

"Odwaga, jaką się wykazał podczas II wojny światowej oraz niezłomny opór wobec powojennej dominacji ZSRR w ukochanej przez Niego Polsce mogłyby stać się kanwą legendy, gdyby nie to, że w pełni odpowiadały prawdzie" - napisał. Zaznaczył też, że po wojnie, jako dyrektor sekcji polskiej Radia Wolna Europa, Nowak-Jeziorański stał się dla całego pokolenia Polaków głosem demokracji. "Za te oraz inne zasługi, w roku 1996 prezydent Clinton odznaczył Jana Nowaka-Jeziorańskiego Medalem Wolności, najwyższym amerykańskim odznaczeniem przyznawanym cywilom za wybitne zasługi w czasie pokoju" - podkreślił.

Ambasador przypomniał ponadto, że Nowak-Jeziorański służył również polskiej społeczności w Ameryce, pełniąc funkcję dyrektora Kongresu Polonii Amerykańskiej w latach 1979-1996, by następnie móc powrócić do w pełni już wolnej ojczyzny. "Podczas gdy Polska i Stany Zjednoczone boleją nad utratą wielkiego patrioty, niech pociechą będzie nam myśl, że Jan Nowak-Jeziorański mógł jeszcze za życia ujrzeć owoce swoich heroicznych wysiłków, gdy Polska powróciła na należne jej miejsce w Europie jako kraj wolny i niepodległy" - napisał Victor Ashe.

Zdzisław Jeziorański (Jan Nowak to jeden z pseudonimów okupacyjnych; wcześniej posługiwał się pseudonimami "Jan Kwiatkowski" i "Adalbert Kozlowski" ) urodził się 15 maja 1913 r. w Warszawie. Po studiach ekonomicznych na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu pracował jako asystent na tej uczelni.

Brał udział w kampanii wrześniowej, potem zaangażował się w działalność konspiracyjną - był członkiem Związku Walki Zbrojnej i żołnierzem Armii Krajowej. Uczestniczył m.in. w Akcji "N", w ramach której kolportowano wśród Niemców antyhitlerowskie materiały propagandowe w języku niemieckim. W AK poznał swoją późniejszą żonę łączniczkę Jadwigę Wolską "Gretę" (zmarła w 1999 roku). Odbył pięć wypraw na trasie Warszawa-Londyn, jako kurier Komendanta Głównego AK i jego łącznik z londyńskim rządem RP.

Walczył w Powstaniu Warszawskim. Po kapitulacji powstańców przedostał się do Londynu, a po zakończeniu wojny zdecydował się pozostać za granicą. W Londynie od 1948 roku pracował w Radiu BBC, a następnie w Radiu Wolna Europa.

3 maja 1952 roku w siedzibie Radia Wolna Europa w Monachium poprowadził pierwszą audycję w języku polskim. W historycznym przemówieniu mówił m.in., że "nadejdzie jeszcze ten dzień, kiedy jutrzenka swobody zabłyśnie znów nad Warszawą". Później został dyrektorem sekcji polskiej RWE, sprawował tę funkcję do 1976 r.

Następnie zamieszkał w USA, gdzie aktywnie włączył się w życie Polonii. Stał się, m.in. wraz z prof. Zbigniewem Brzezińskim, wytrwałym rzecznikiem spraw polskich. Za prezydentury Jimmy'ego Cartera był konsultantem amerykańskiej Rady Bezpieczeństwa Narodowego.

W USA Nowak-Jeziorański zaangażował się w pomoc dla polskiej opozycji demokratycznej i "Solidarności".

W latach 90. prowadził lobbing na rzecz wejścia Polski do NATO. Dzień ratyfikacji rozszerzenia Sojuszu Nowak-Jeziorański nazwał "najważniejszym dniem w jego życiu". Dożyłem Polski nie tylko niepodległej, ale i bezpiecznej - mówił.

Był wieloletnim dyrektorem Kongresu Polonii Amerykańskiej. Zrezygnował z tej funkcji w 1996 r. tłumacząc, że nie może współpracować z prezesem tej organizacji, Edwardem Moskalem. Stało się to po liście Moskala na temat stosunków polsko-żydowskich, w którym bez zasięgnięcia opinii komitetu wykonawczego Kongresu i Polonii Moskal upomniał, w imieniu Amerykanów polskiego pochodzenia, polski rząd za rzekome nadmierne uleganie żądaniom Żydów.

W wyborach prezydenckich w 1995 r. Nowak-Jeziorański poparł Lecha Wałęsę. Został przez niego zaproszony do debaty telewizyjnej z Aleksandrem Kwaśniewskim, któremu wspólnie z Markiem Nowakowskim zadawał pytania.

Najbardziej obawiam się triumfalizmu dawnego aktywu PZPR - tak reagował na wiadomość o rysującym się zwycięstwie Kwaśniewskiego. Przed wyborami przekonywał, że jego wybór na prezydenta utrudni wejście Polski do NATO. Po latach zweryfikował swoje stanowisko. Kiedyś miałem do niego dużo nieufności z uwagi na jego przeszłość; dziś uważam, że jego rola jest bardzo konstruktywna - mówił już po powrocie na stałe do Polski.

W kwietniu 2001 roku Edward Moskal zasugerował, że Nowak- Jeziorański w czasie wojny kolaborował z hitlerowskimi Niemcami. Jego wypowiedź ostro potępiono zarówno Polsce, jak i w Stanach Zjednoczonych. Na oświadczenie ostro zareagował m.in. były szef Rady Bezpieczeństwa Narodowego USA Zbigniew Brzeziński.

Po raz pierwszy po wojnie Nowak-Jeziorański przyjechał do Polski w sierpniu 1989 r. na zaproszenie Lecha Wałęsy. Potem już regularnie przyjeżdżał do kraju.

Na stałe powrócił 21 lipca 2002 roku. Przychodzi moment, kiedy nie wolno patrzeć na kraj z oddali; dlatego postanowiłem patrzeć na Polskę z bliska - powiedział po przylocie na lotnisku Okęcie, nawiązując w ten sposób do swojej książki "Polska z oddali". Zamieszkał w Warszawie.

Nowak-Jeziorański aktywnie włączył się w życie kraju: komentował wydarzenia polityczne, zaangażował się w promowanie integracji Polski z Unią Europejską i rozwijanie kontaktów z naszymi wschodnimi sąsiadami. Stał się autorytetem moralnym dla wielu Polaków.

Zobacz także fototemat: href="http://wiadomosci.wp.pl/jan-nowak-jezioranski-legendarny-kurier-z-warszawy-6038634737206401g">Jan Nowak-Jeziorański - legendarny "kurier z Warszawy"Jan Nowak-Jeziorański - legendarny "kurier z Warszawy"