MSZ: w sprawie pomników Armii Czerwonej Rosja "uporczywie nie wykazuje woli do dialogu"

Ministerstwo Sprawa Zagranicznych zwraca się do strony rosyjskiej o "powstrzymanie się od +pomnikowej histerii+, która nie służy budowaniu wzajemnego dialogu i porozumienia, a jedynie prowadzi do zaostrzenia retoryki i eskalowania atmosfery wokół kwestii historyczno-pomnikowych w stosunkach polsko-rosyjskich"

Oświadczenie nawiązuje do - kolejnego, jak podkreśla resort spraw zagranicznych - komentarza, który pojawił się na stronie Ministerstwa Spraw Zagranicznych Federacji Rosyjskiej w sprawie "rosyjskich upamiętnień znajdujących się na terytorium Polski".

W poniedziałek MSZ Rosji złożyło na ręce ambasador RP w Federacji Rosyjskiej Katarzyny Pełczyńskiej-Nałęcz "stanowczy protest" z powodu zdemontowania w sobotę w Mielcu Pomnika Wdzięczności Armii Czerwonej. MSZ Rosji oświadczyło, że demontując monument, strona polska po raz kolejny poważnie naruszyła założenia podstawowych dokumentów dwustronnych, w tym międzyrządowej umowy z 1994 roku o grobach i miejscach pamięci.

W odpowiedzi Pełczyńska-Nałęcz oznajmiła we wtorek, że Polska nie narusza zobowiązań międzynarodowych, w tym wynikających z dwustronnych umów z Rosją, w sytuacjach demontażu "symbolicznych pomników" sowieckich w Polsce. - Uważamy, że porozumienie między Polską a Rosją odnosi się do cmentarzy i miejsc pochówku (żołnierzy rosyjskich i radzieckich). Tak zwane symboliczne pomniki, gdzie nikt nie jest pochowany, znajdują się w gestii władz lokalnych i zgodnie z określonymi procedurami można je demontować - powiedziała polska ambasador.

Z kolei rosyjski MSZ, odnosząc się do stanowiska Pełczyńskiej-Nałęcz, wezwał w środę polską ambasador do "uważnego zapoznania się z fundamentalnymi dokumentami dwustronnymi, regulującymi współpracę Polski i Rosji w sferze wojenno-memorialnej" oraz oświadczył, że "wszelkie próby usprawiedliwiania aktów wandalizmu wobec rosyjskich cmentarzy i pomników w Polsce są absolutnie bezpodstawne i cyniczne".

W piątkowym oświadczeniu polski resort spraw zagranicznych uznał zarzuty strony rosyjskiej za "niedopuszczalne", a przyjęty przez nią ton za potwierdzenie, iż "uporczywie nie wykazuje ona woli do dialogu ani zrozumienia dla argumentów strony polskiej, przedstawionych przez Ambasadora Rzeczypospolitej Polskiej w Federacji Rosyjskiej Panią Katarzynę Pełczyńską-Nałęcz".

Jak podkreślono w oświadczeniu, z treści podpisanej między Polską a Rosją umowy "jasno wynika, iż nie ma ona zastosowania do pomników symbolicznych, które nie są integralnymi elementami grobów, miejsc spoczynku i cmentarzy wojennych". "Strona rosyjska nie chce ponadto przyjąć do wiadomości fundamentalnego znaczenia, jakie dla polskiego społeczeństwa niosą radzieckie pomniki, symbolizujące narzuconą Polsce zależność polityczną i militarną po wyzwoleniu przez Armię Czerwoną ziem polskich spod okupacji III Rzeszy" - czytamy w oświadczeniu.

MSZ zwraca ponadto uwagę na "staranność i pieczołowitość", z jaką - według niego - Polska opiekuje się znajdującymi się na swoim terytorium cmentarzami i miejscami pochówki żołnierzy rosyjskich i radzieckich, a której to strona rosyjska "uparcie nie chce zauważyć". "Wszystkie (cmentarze i miejsca pochówku - PAP) zostały urządzone i są remontowane na koszt państwa polskiego, w zgodzie z polskim ustawodawstwem i konwencjami międzynarodowymi. W latach 2001-2015 na utrzymanie i konserwację 339 rosyjskich miejsc pamięci i spoczynku państwo polskie przeznaczyło kwotę 13 669 069 PLN. Stanowi to 32 proc. wszystkich środków wydatkowanych na utrzymanie grobów wojennych w Polsce. Te działania Polska zamierza konsekwentnie kontynuować w przyszłości" - zaznaczono.

W oświadczeniu MSZ oceniono także, iż "wzmiankowanie o rzekomym +cynizmie+ polskich władz w postępowaniu wobec rosyjskich miejsc pamięci, jak również o +próbach usprawiedliwienia aktów wandalizmu+ w odniesieniu do nich jest pozbawione jakiegokolwiek uzasadnienia, głęboko niesprawiedliwe i niedopuszczalne". Wskazano w tym kontekście, że strona polska "niejednokrotnie oficjalnie wyrażała stanowcze potępienie wszelkich aktów wandalizmu czynionych wobec rosyjskich cmentarzy i miejsc pochówku żołnierzy radzieckich", jak również prowadziła "podejmowały właściwe działania śledcze zmierzające do ujęcia i ukarania winnych" oraz podejmowała "działania na rzecz usunięcia szkód i odbudowy zniszczonych cmentarzy".

Według MSZ przykładem działań, który powinien przyświecać stronie rosyjskiej w kontekście dialogu z Polską na temat rosyjskich miejsc pochówku, powinny być wspólne uroczystości upamiętniające poległych, np. takie jak niedawna uroczystość pochowania ekshumowanych szczątków żołnierzy rosyjskich z 1915 r. w Bełwinie pod Przemyślem, z udziałem rosyjskich dyplomatów - przedstawicieli Konsulatu Rosji w Krakowie i polskich grup rekonstrukcyjnych w rosyjskich mundurach wojskowych. "Deklarujemy gotowość do rzeczywistej współpracy ze stroną rosyjską w tym zakresie" - napisano.