Kto po Havlu?
Hradczany - znak zapytania (PAP)
Prezydent Vaclav Havel, najdłużej urzędujący szef państwa w Europie, kończy ostatnią kadencję. Dzisiaj odbędzie się pierwsza tura wyborów nowego prezydenta Czech.
Głowę państwa w Czechach wybiera Zgromadzenie Narodowe, czyli na wspólnym posiedzeniu obie izby parlamentu - Izba Poselska i Senat. Do pierwszej tury wyborów zgłoszonych zostało (prawo zgłoszenia kandydata ma grupa co najmniej dziesięciu posłów lub co najmniej dziesięciu senatorów) czterech kandydatów. Rządzący socjaldemokraci wystawili byłego ministra sprawiedliwości Jaroslava Buresza, który w wewnątrzpartyjnym referendum na kandydata w wyborach prezydenckich znalazł się na drugim miejscu, po bezapelacyjnym zwycięzcy, byłym premierze Miloszu Zemanie.
Zeman zapowiedział, że nie będzie startował w pierwszej turze. Postanowił kandydować w ewentualnej drugiej.
Kandydatem koalicyjnej partii ludowej jest przewodniczący Senatu Petr Pithart, który może liczyć na większość głosów w izbie wyższej.
Opozycyjna Obywatelska Partia Demokratyczna (ODS) wysunęła kandydaturę Vaclava Klausa, swego honorowego przewodniczącego, wcześniej wieloletniego premiera (uważanego za twórcę czeskiej transformacji ustrojowej i reformy gospodarczej), a później przewodniczącego Izby Poselskiej.
Trzecia co wielkości partia parlamentarna - Komunistyczna Partia Czech i Moraw (KSCzM) - do wyborów wystawiła byłego generalnego prokuratora wojskowego, a obecnie wziętego adwokata, bezpartyjnego Miroslava Krziżeneckiego.
Każda tura wyborów prezydenckich składa się z trzech głosowań. W pierwszym głosowaniu prezydentem zostaje ten kandydat, na którego padnie większość (50 proc. plus jeden) głosów wszystkich posłów (w 200-osobowej Izbie Poselskiej oznacza to co najmniej 101 posłów) oraz większość (50 proc. plus jeden) wszystkich senatorów (w 80- osobowym Senacie co najmniej 41 senatorów).
W drugim głosowaniu, do którego przejdzie kandydat lub dwaj kandydaci, którzy uzyskali największe poparcie w Senacie i w Izbie Poselskiej, do wyboru na stanowisko głowy państwa wystarczy 50 proc. plus jeden wszystkich liczonych wspólnie głosów posłów i senatorów, tj. poparcie co najmniej 142 posłów i senatorów. W głosowaniu trzecim prezydentem zostaje ten kandydat, który uzyska poparcie większości (50 proc. plus jeden) obecnych podczas głosowania (liczonych wspólnie) posłów i senatorów.
Zdaniem czeskich mediów nie ma szans na to, by prezydent został wybrany w pierwszej turze. W tej sytuacji szansę na zwycięstwo w drugiej turze ma Milosz Zeman, który może liczyć na poparcie znacznej części socjaldemokratycznych posłów i senatorów oraz ODS i komunistów.
Vaclav Havel jest prezydentem od 30 grudnia 1989 roku; najpierw Czechosłowacji, a po rozpadzie tego państwa, dwukrotnie Republiki Czeskiej. Jego kadencja mija 2 lutego.
