"Gorzkie żale" w odrestaurowanej podziemnej kaplicy w Wieliczce

"Gorzkie żale" to popularne w Polsce nabożeństwo pasyjne. Pochodzi ono z początków XVIII w.; po raz pierwszy odprawiono je w 1707 r. Jego tekst zachował oryginalne, staropolskie brzmienie.

W Wieliczce odprawiono je po zakończeniu prac renowacyjnych w kaplicy św. Krzyża, położonej 90 metrów pod ziemią i znajdującej się w obrębie trasy turystycznej.

Kaplica pod wezwaniem św. Krzyża powstała w połowie XIX wieku i nosiła wówczas imię cesarza Franciszka Józefa I. Jej wyposażenie skompletowano z kilku dawnych miejsc kultu. Najcenniejsze elementy wystroju wykonane zostały z drewna i pochodzą z XVII wieku. Są to m.in. umieszczona w ołtarzu barokowa rzeźba Chrystusa Ukrzyżowanego i znajdująca się po przeciwnej stronie polichromowana figura Matki Boskiej Zwycięskiej.

Przed ołtarzem z krucyfiksem klęczą dwaj mnisi - solne figury, przeniesione z innej kaplicy. Wnętrze oświetla XIX-wieczny żyrandol wykonany z drewna i kryształów soli.

Przeprowadzona w ostatnim czasie renowacja kaplicy pozwoliła na ukazanie jej piękna w całej okazałości - powiedziała Edyta Mazur z kopalni. Jak poinformowała, pracom konserwatorskim poddana została wnęka ołtarzowa z krucyfiksem, a betonową posadzkę zastąpiła solna podłoga. Kaplica zyskała także nową iluminację.

Kaplica św. Krzyża jest czwartą kaplicą, która mogą oglądać turyści zwiedzający wielicką kopalnię. W ubiegłym roku z niedostępnej części kopalni przeniesiono na nowe miejsce przy trasie turystycznej zabytkową, XIX-wieczną drewnianą kaplicę św. Jana. Pozostałe kaplice to kaplica św. Kingi i św. Antoniego.

Tradycja budowania kaplic w kopalni sięga XVI wieku, kiedy to poeksploatacyjne wyrobiska przeobrażano na miejsca modlitw, wprowadzając architektoniczną obudowę. Górnicy wieliccy byli bardzo religijni, modlitwą i wiarą w Boską Opatrzność oswajali strach przed ciemnymi podziemiami. Niewiele kaplic przetrwało jednak do czasów współczesnych. Wielicka kopalnia działa nieprzerwanie od połowy XIII wieku. W ciągu siedmiu stuleci górnicy wyrobili w niej 7,5 mln metrów sześciennych tzw. pustek poeksploatacyjnych. W tym czasie na dziewięciu poziomach sięgających do 327 metrów w głąb wydrążono 26 szybów i wybrano sól z 2040 komór. Pod Wieliczką powstał labirynt liczący prawie 300 km korytarzy.

Zorganizowany ruch turystyczny trwa w kopalni od końca XVIII wieku. Obecnie trasa turystyczna liczy 2,5 km długości i obejmuje ponad 20 komór. W 1978 r. kopalnia została wpisana na I Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego UNESCO.

Obecnie działanie kopalni jako przedsiębiorstwa państwowego polega na zabezpieczeniu zabytkowej substancji, głównie poprzez utylizację wód zasolonych i podsadzanie, czyli zasypywanie piaskiem niebezpiecznych lub zbędnych części kopalni. Efektem utylizacji solanki jest produkcja soli.