FEnIKS – największy program Unii Europejskiej

Materiał powstał we współpracy z Ministerstwem Funduszy i Polityki Regionalnej ze środków Funduszu Rozwoju Regionalnego

Program skupia się na pięciu obszarach: energetyce, środowisku, transporcie, zdrowiu i kulturze. Jego celem jest rozwój kraju poprzez budowę nowoczesnej infrastruktury technicznej i społecznej.

FEnIKS wspiera działania obniżające emisję CO2, rozwija gospodarkę przyjazną środowisku i o obiegu zamkniętym. Ma też znaczenie dla rozwoju transportu, w tym zakończenia budowy strategicznych połączeń z siecią ogólnoeuropejską. Inwestycje w energetykę mają poprawić funkcjonowanie sieci elektroenergetycznych i gazowych.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

W programie zaplanowano działania zwiększające odporność na zmiany klimatu, takie jak zapobieganie suszom i zalaniom. To szczególnie ważne w obecnej sytuacji w Polsce, zwłaszcza po tegorocznej powodzi w południowo-zachodniej części kraju.

FEnIKS to także obszary bliższe społeczeństwu. W sektorze ochrony zdrowia program inwestuje w poprawę jakości usług i zwiększa dostępność dla pacjentów. W kulturze działania obejmują ochronę zabytków, rozwój instytucji kultury oraz dostosowanie ich do nowych funkcji.

Program FEnIKS jest wyjątkowy z wielu powodów. To największy program w Unii Europejskiej. Żaden inny kraj nie przygotował takich inwestycji i nie otrzymał na nie tak dużych pieniędzy z UE.

FEnIKS jest także najbardziej rozbudowany. Po pierwsze jest finansowany aż z dwóch unijnych funduszy – Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Funduszu Spójności. Po drugie – projekty dotyczą wielu obszarów, bardzo zróżnicowanych tematycznie. Z tego powodu program angażuje też wyjątkową dużą liczbę resortów. W jego realizację włączają się cztery ministerstwa i dodatkowo jeszcze trzy agencje rządowe. Całość koordynuje Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, które pełni rolę tzw. instytucji zarządzającej.

Na specyfikę FEnIKS wpływa też to, że finansuje inwestycje długofalowe. Są to często ogromne projekty strategiczne, których realizacja trwa kilka lub kilkanaście lat. Dlatego niektóre działania to kolejne etapy inwestycji, które zaczęły się już wcześniej.

FEnIKS ma poprzedników – dwa wcześniejsze programy Infrastruktura i Środowisko 2007-2013 oraz 2014-2020.

Do połowy listopada 2024 r. w FEnIKS odbyły się już 64 nabory wniosków. Kolejne, prawie 40, trwają lub niedługo się rozpoczną.

Do końca roku przedsiębiorcy mogą składać wnioski w Narodowym Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej na wspieranie gospodarki odpadami i rozwój systemów recyklingu. Gminy i instytucje publiczne mogą z kolei planować projekty zapobiegające powodziom. Nabór wniosków trwa do 31.03.2025 r. Centrum Unijnych Projektów Transportowych przyjmuje aplikacje w zakresie transportu drogowego i kolejowego. Nabory są dedykowane zwłaszcza instytucjom odpowiedzialnym za te obszary – Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad oraz PKP Polskim Liniom Kolejowym.

Na początku 2025 roku wnioski na doposażenie placówek będą mogły składać ambulatoria medyczne zajmujące się opieką specjalistyczną. W 2025 r. ma być także przeprowadzony kolejny konkurs na rozwój infrastruktury kultury (m.in. zabytków) oraz podniesienie atrakcyjności turystycznej obiektów kulturowych. Informacje o planowanych naborach wniosków pojawiają się w harmonogramie FEnIKS.

Materiał powstał we współpracy z Ministerstwem Funduszy i Polityki Regionalnej ze środków Funduszu Rozwoju Regionalnego