Co się dzieje w Mołdawii? "To ostatnia szansa dla Rosji"

• Wybory parlamentarne w Mołdawii rozpoczęły się o godz. 7 czasu lokalnego, a lokale będą otwarte do godz. 20 czasu polskiego.
• Proeuropejska Partia Działania i Solidarności (PAS) walczy o utrzymanie większości, a jej przeciwnicy z prorosyjskiego bloku mogą zagrozić integracji z UE.
• Centralna Komisja Wyborcza wykluczyła z wyborów kilka ugrupowań powiązanych z Rosją, wskazując na nielegalne finansowanie i ingerencje.

W niedzielę rano w Mołdawii rozpoczęły się wybory parlamentarne, które – jak podkreślają obserwatorzy – mogą przesądzić o przyszłości kraju w kontekście integracji z Unią Europejską. Proeuropejska Partia Działania i Solidarności (PAS) stara się utrzymać większość w parlamencie, ostrzegając, że zwycięstwo ugrupowań prorosyjskich może zahamować proces eurointegracji.

Lokale wyborcze otwarto o godz. 7 czasu lokalnego (6 w Polsce), a głosowanie potrwa do godz. 20 czasu polskiego.

W tegorocznych wyborach otwarto 1973 lokale wyborcze na terenie Mołdawii, w tym 12 dla mieszkańców separatystycznego Naddniestrza. Dodatkowo, 301 punktów działa poza granicami kraju, najwięcej we Włoszech, Niemczech, Francji i Rumunii. Na terytorium Rosji otwarto tylko dwa lokale, a ze względów bezpieczeństwa po dwa punkty uruchomiono także na Ukrainie i w Izraelu. Wyborcy w dziesięciu krajach, m.in. w USA, Kanadzie i Japonii, mogą głosować korespondencyjnie po wcześniejszej rejestracji.

O 101 miejsc w parlamencie ubiega się 15 partii, trzy bloki oraz czterech kandydatów niezależnych. Sondaże wskazują, że największe szanse na wejście do parlamentu mają trzy lub cztery ugrupowania. Najwyżej notowana jest rządząca od czterech lat PAS, jednak nie ma pewności, czy uzyska samodzielną większość. Na drugim miejscu plasuje się prorosyjski Patriotyczny Blok Wyborczy (BEP), w skład którego wchodzą socjaliści, komuniści i partia Przyszłość Mołdawii.

W piątek Centralna Komisja Wyborcza zagłosowała za wykluczeniem z wyborów jeszcze jednej partii należącej do BEP – Serca Mołdawii (PRIM) – byłej baszkanki Gagauzji Iriny Vlah. Jako przyczynę wskazano podejrzenia o nielegalne finansowanie z Moskwy.

Szanse na przekroczenie progu wyborczego mają także Blok Alternatywa oraz Nasza Partia Renato Usatego. Alternatywa, choć deklaruje proeuropejskość, budzi sceptycyzm ekspertów ze względu na powiązania jej liderów z Moskwą. Nasza Partia, kierowana przez Renato Usatiego, krytykuje zarówno rząd, jak i opozycję, a sam Usatii jest postrzegany jako polityk skłaniający się ku Rosji. Próg wyborczy wynosi 5 proc. dla partii i 7 proc. dla bloków.

W przypadku braku większości PAS może mieć trudności ze znalezieniem koalicjanta popierającego eurointegrację, co grozi zahamowaniem tego procesu. Wybory określane są jako "najważniejsze w historii" Mołdawii i przyciągnęły uwagę międzynarodowych mediów.

Do udziału w wyborach Centralna Komisja Wyborcza (CEC) nie dopuściła bloku Zwycięstwo (Victorie, Pobieda), złożonego z czterech marionetkowych partii powiązanych z Ilanem Sorem, działającym z Rosji byłym oligarchą. Według CEC Pobieda to de facto kontynuacja zdelegalizowanej w 2023 r. partii Sora. Polityk ten jest ścigany w Mołdawii za udział w przestępstwach finansowych na wielką skalę, popełnionych w minionej dekadzie (tzw. "kradzież miliarda" z systemu bankowego Mołdawii) oraz za zorganizowanie w sieci masowego kupowania głosów w wyborach w ubiegłym roku. Również obecnie Sor ma kontynuować swoje kampanie – zarówno w zakresie kupowania poparcia, jak i na polu szerzenia dezinformacji w internecie.

Skala rosyjskiej ingerencji w obecne wybory jest według władz w Kiszyniowie bezprecedensowa, a jej wpływ na ostateczny wynik będzie zapewne duży. W piątek CEC usunęła z wyborów partię Moldova Mare (Wielka Mołdawia), która jest powiązana z Sorem i miała nielegalnie przyjmować od niego pieniądze na kampanię.

Analitycy podkreślają, że mobilizacja diaspory może zwiększyć szanse PAS na zdobycie większości, ponieważ sondaże nie obejmują głosów zza granicy. W kraju odnotowuje się wysoki odsetek niezdecydowanych wyborców, co utrudnia przewidywanie ostatecznego wyniku.

Władze wyborcze akredytowały ponad dwa tysiące obserwatorów, w tym blisko 800 międzynarodowych. Centralna Komisja Wyborcza zdecydowała, że nie będą przeprowadzane badania exit poll.

W rozmowach z przedstawicielami proeuropejskich władz i z ekspertami można odczuć duże zaniepokojenie, bo wynik wyborów jest trudny do przewidzenia, a na szali leży przyszłość kraju i losy eurointegracji, która dzięki staraniom PAS i wsparciu ze strony Brukseli i europejskich stolic gwałtownie przyspieszyła w ostatnich latach. Właśnie dlatego, że Mołdawia tak bardzo przybliżyła się do akcesji, swój "udział" w wyborach zintensyfikowała Rosja.

- To ostatnia szansa dla Moskwy, by przejąć władzę rękami lojalnych wobec siebie polityków mołdawskich lub przynajmniej sparaliżować procesy eurointegracyjne – powiedział PAP analityk Victor Ciobanu.

– Dla Moskwy są tylko dwa akceptowalne scenariusze. Pierwszy z nich to powrót do poprzedniego modelu, czyli Mołdawia rządzona przez wiernych Moskwie skorumpowanych oligarchów i pozostająca w szarej strefie między Zachodem i Wschodem. Drugi jest jeszcze gorszy – w nim Mołdawia staje się drugą Białorusią i służy Moskwie jako przyczółek do ataków na Ukrainę – dodał.