Andrzej Olechowski - kandydat niezależny

Andrzej Olechowski ma 63 lata; pochodzi z Krakowa. W młodości pracował jako dziennikarz radiowy i prezenter muzyczny w programie III Polskiego Radia. Był również kierownikiem artystycznym zespołu Krzysztofa Klenczona Trzy Korony. Później związał swoje życie z ekonomią, a następnie także polityką.

Ukończył studia ekonomiczne w Szkole Głównej Planowania i Statystyki (obecnie Szkoła Główna Handlowa) w Warszawie. W 1979 r. uzyskał stopień doktora nauk ekonomicznych. Był też słuchaczem Wydziału Dziennikarskiego UW oraz Graduate Institute of International Studies w Genewie. W marcu 1968 r. brał udział w strajkach studenckich, za co został relegowany ze studiów.

W 1973 r. rozpoczął pracę w Genewie, w sekretariacie Konferencji Narodów Zjednoczonych ds. Handlu i Rozwoju (United Nations Conference on Trade and Development), która jest organem Zgromadzenia Ogólnego ONZ. Pracował tam do roku 1985, z krótką przerwą w latach 1978-1982, kiedy kierował Zakładem Analiz i Prognoz w Instytucie Koniunktur i Cen Handlu Zagranicznego. W 1980 roku zapisał się do NSZZ "Solidarność". Od 1985 r. przed dwa lata pracował w Banku Światowym w Waszyngtonie.

Po powrocie do Polski w 1987 r. był doradcą prezesa NBP oraz dyrektorem Biura ds. Współpracy z Bankiem Światowym. Przez rok (1988-1989) był dyrektorem departamentu w Ministerstwie Współpracy Gospodarczej z Zagranicą. W tym okresie był głównym negocjatorem pierwszej umowy handlowej pomiędzy Polską a EWG oraz uczestnikiem obrad Okrągłego Stołu po stronie rządowej w zespole ds. gospodarki i polityki społecznej.

Gdy prezesem Narodowego Banku Polskiego został Władysław Baka, Olechowski został pierwszym wiceprezesem. Pełnił tę funkcję od listopada 1989 r. do lutego 1991 r., gdy został wiceministrem w resorcie współpracy gospodarczej z zagranicą w rządzie Jana Krzysztofa Bieleckiego.

W lutym 1992 r. Olechowski został ministrem finansów w rządzie Jana Olszewskiego. Podał się do dymisji w maju, gdy sejm nie odrzucił orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego o waloryzacji płac dla sfery budżetowej. Odwołany został ze stanowiska wraz z rządem Olszewskiego, w czerwcu 1992 r.

Gdy minister spraw wewnętrznych Antoni Macierewicz przedstawił 4 czerwca 1992 r. swoją listę osób, które w "zasobach archiwalnych" MSW figurują jako współpracownicy SB, znalazło się na niej nazwisko urzędującego jeszcze wtedy ministra finansów Andrzeja Olechowskiego. Figurował tam jako współpracownik wywiadu PRL o pseudonimie "Must". Olechowski przyznał się do związków z PRL-owskim wywiadem. Twierdził, że chodziło wyłącznie o wywiad gospodarczy, że był "konsultantem" tej służby w okresie, gdy przebywał za granicą.

Od sierpnia 1992 r. Olechowski był doradcą prezydenta Lecha Wałęsy ds. gospodarczych oraz członkiem Rady ds. Rozwoju Gospodarczego przy Prezydencie RP. W czerwcu 1993 r. był jednym ze współzałożycieli tworzonego pod patronatem Lecha Wałęsy Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform - BBWR.

W październiku 1993 r. został ministrem spraw zagranicznych w rządzie Waldemara Pawlaka. To Olechowski w kwietniu 1994 r. składał oficjalny wniosek o przyjęcie Polski do Unii Europejskiej.

27 października 1994 r. - w związku z ujawnieniem przez ministra sprawiedliwości Włodzimierza Cimoszewicza w ramach prowadzonej przez niego akcji "czyste ręce" listy urzędników państwowych zasiadających w radach nadzorczych spółek - Olechowski podał się do dymisji; nie została ona jednak przyjęta. W połowie stycznia 1995 r. Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że urzędnicy pobierający kilka wynagrodzeń nieświadomie łamali prawo. Olechowski uznał się za oczyszczonego z zarzutów, ale jednocześnie ponowił podanie się do dymisji. Jako przyczynę przedstawił brak zgody na realizowaną przez koalicję SLD-PSL politykę zagraniczną. Krótko po jego odejściu rząd Waldemara Pawlaka upadł.

Nazwisko Olechowskiego pojawiło się wśród potencjalnych kandydatów na prezydenta w 1995 r. On jednak podkreślał wówczas, że nie wystartuje przeciwko Lechowi Wałęsie i poparł urzędującego prezydenta.

W 1995 r. Olechowski był współzałożycielem Komitetu Stu, a później szefem Rady Politycznej Ruchu Stu. Nie był jednak entuzjastą wejścia Ruchu do Akcji Wyborczej Solidarność. Wiosną 1997 r. Olechowski opublikował głośny list, w którym napisał dlaczego nie po drodze mu z AWS. Zarzucił Akcji populizm, zbytni radykalizm oraz głoszenie poglądów szkodliwych dla gospodarki. W tym samym okresie apelował też do Stronnictwa Konserwatywno-Ludowego, by wystąpiło z Akcji i nawiązało współpracę z Unią Wolności. Był również zwolennikiem zjednoczenia Ruchu Stu z SKL, co ostatecznie poróżniło go z liderem Ruchu Czesławem Bieleckim.

Olechowski udzielał się też w samorządzie, od 1994 do 1998 r. był przewodniczącym Rady Gminy Warszawa-Wilanów. W wyborach prezydenckich w 2000 r. brał udział jako kandydat obywatelski - nie popierała go żadna partia, zrobili to natomiast m.in. Czesław Miłosz, prof. Zbigniew Religa, Jan Nowak-Jeziorański. Zdobył drugie miejsce - po Aleksandrze Kwaśniewskim, który zwyciężył w pierwszej turze - uzyskując 17,3% głosów.

Niemal od razu po wyborach przystąpił, wraz ze swoimi współpracownikami z kampanii, do tworzenia stowarzyszenia Obywatele dla Rzeczpospolitej. Rozpoczął rozmowy z Unią Wolności w sprawie wspólnej reprezentacji w wyborach parlamentarnych. Ostatecznie uznał jednak, że Unia nie była gotowa nadać swoim listom wyborczym charakteru szerszego niż partyjny.

W styczniu 2001 r. powołano natomiast do życia Platformę Obywatelską, na czele której stanął Olechowski wspólnie z Maciejem Płażyńskim i Donaldem Tuskiem, który opuścił Unię Wolności.

W 2002 r. Olechowski kandydował na prezydenta Warszawy, ale uzyskał niespodziewanie niski wynik - 13,47% poparcia, wyprzedzili go Lech Kaczyński i Marek Balicki. Po tej porażce stopniowo wycofywał się z życia politycznego.

Dwa lata później w 2004 r. Olechowski zrezygnował z kierowania Radą Programową PO. Pozostał jednak członkiem tego ugrupowania, choć raczej formalnym, bo nie angażował się w jego życie. Wtedy też z funkcji sekretarza generalnego PO zrezygnował Paweł Piskorski, z którym obecnie współpracuje Olechowski.

Olechowski nie zawsze zgadzał się w swych poglądach ze stanowiskiem Platformy. Podczas jednego z posiedzeń Rady Krajowej PO wiosną 2004 r. ostro skrytykował ówczesnego szefa klubu Platformy Jana Rokitę za twardą obronę ustaleń z Nicei dotyczących Traktatu Konstytucyjnego UE. Poglądy Rokity poparła większość członków Rady Krajowej PO. Z kolei podczas konferencji programowej PO w 2007 r. Olechowski zarzucił liderom partii, że Platforma przyczyniła się do budowy "reżimu IV RP". Ocenił ponadto, że PO popełniła błąd, popierając ustawę lustracyjną.

Decyzję o wystąpieniu z PO Olechowski ogłosił 2 lipca 2009 roku. Kilka dni później został przewodniczącym rady programowej Stronnictwa Demokratycznego, nie przystępując jednak formalnie do tej partii. Przez kilka miesięcy wstrzymywał się też z ostateczną decyzją o kandydowaniu w wyborach prezydenckich.

W październiku doszło do rozłamu w Stronnictwie, które podzieliło się na dwie zwalczające się frakcje. Po tym jak część starych działaczy SD próbowała odwołać Piskorskiego z funkcji szefa partii, Olechowski mówił o "puczu". Ocenił jednak, że sytuacja rozłamu jest przede wszystkim dolegliwa dla SD i nie będzie miała bezpośredniego wpływu na jego decyzję o ewentualnym starcie w wyborach prezydenckich. Jak mówił, decydując się na walkę o najwyższy urząd w państwie, i tak musiałby liczyć na szersze poparcie obywateli, a nie tylko samego SD.

Ostatecznie 21 grudnia 2009 r. zadeklarował zamiar startu w wyborach prezydenckich jako kandydat niezależny. Zapowiedział wtedy, że będzie chciał starać się o poparcie różnych środowisk. Zastrzegł jednocześnie, że nie zrywa kontaktów z szefem SD Pawłem Piskorskim. - Pan Piskorski jest moim partnerem politycznym, korzystam z jego życzliwości, pomocy - mówił.

Na początku marca Rada Naczelna Stronnictwa Demokratycznego jednogłośnie opowiedziała się za poparciem Olechowskiego w wyborach prezydenckich. Kandydat mówił wtedy, że chce wyrwać Polskę z "koleiny" w której partie polityczne zajmują się sobą, a nie ludźmi i gdzie troskę o dobro wspólne, kompromis, współpracę zastąpiły wrogość, wizerunkowe sztuczki, komisje śledcze. - Chcę zostać niezależnym, suwerennym prezydentem i jak mi Bóg miły zostanę - mówił.

Olechowski napisał też specjalny list do wyborców Platformy Obywatelskiej, w którym zwrócił się do nich o poparcie swojej kandydatury. "Nie mogę pozwolić, aby któraś partia znów zawłaszczyła urząd prezydenta. Dlatego wezmę udział w wyborach. Przeciwstawię się partyjnym kandydatom. Jeśli wybory wygram - będę prezydentem suwerennym, zdystansowanym, kompromisowym" - napisał.

Według strony internetowej Olechowskiego, obecnie zasiada on w radach nadzorczych Banku Handlowego, Euronetu, Layetana Developments Polska oraz MCI Management S.A. Jest ponadto członkiem komitetów doradczych ACE, Citigroup Europe, Macquarie European Infrastructure Fund. Jest również europejskim wiceprzewodniczącym The Trilateral Commission oraz członkiem European Council on Foreign Relations; należy także m.in. do władz Centrum Promocji Kobiet oraz Stowarzyszenia Euro-Atlantyckiego.

Wykładał m.in. na Uniwersytecie Jagiellońskim, Akademii Teologii Katolickiej oraz Collegium Civitas. Jest autorem publikacji z zakresu gospodarki i polityki zagranicznej. Zna trzy języki: angielski, francuski i rosyjski.

Jest żonaty, ma dwóch dorosłych synów oraz troje wnucząt.