800 plus nie dla wszystkich. Polacy stawiają warunek Ukraińcom [SONDAŻ]

Ponad 69,9 proc. Polaków uważa, że wypłaty świadczeń takich jak 800 plus dla obcokrajowców w Polsce, w tym Ukraińców, powinny być uzależnione od aktywności zawodowej i pracy. Tak wynika z najnowszego sondażu United Surveys dla Wirtualnej Polski, przeprowadzonego w dniach 28 sierpnia - 1 września 2025 r.

"Zdecydowanie" za takim rozwiązaniem opowiada się 45,9 proc. respondentów, a 24 proc. "raczej" popiera ten pomysł. To łącznie ponad dwie trzecie ankietowanych Polaków (69,9 proc.).

Przeciwnych jest 21,8 proc. badanych, z czego 12,1 proc. "raczej" się nie zgadza, a 9,7 proc. "zdecydowanie" odrzuca propozycję. Odpowiedzi "nie wiem/trudno powiedzieć" udzieliło 8,3 proc. ankietowanych.

Podział wyników według preferencji politycznych pokazuje wyraźne różnice. Wśród wyborców koalicji rządzącej 41,0 proc. "zdecydowanie" zgadza się z ograniczeniem świadczeń, a 29 proc. "raczej" zgadza (łącznie 70 proc.).

Opozycja prawicowa jest jeszcze bardziej jednoznaczna - 59 proc. sympatyków PiS i Konfederacji "zdecydowanie" popiera rozwiązanie, a 22 proc. "raczej" (łącznie 81 proc).

Największy sceptycyzm widać wśród "pozostałych wyborców", gdzie aż 26 proc. nie potrafiło zająć stanowiska, a poziom sprzeciwu sięga 34 proc. ankietowanych w tej grupie.

Mimo różnicy w wartościach procentowych tendencja wyrażana przez przedstawicieli obu stron politycznego frontu jest taka sama. Zarówno wyborcy koalicji rządzącej jak i prawicowej opozycji uważają podobnie - 800 plus dla obcokrajowców powinno być warunkowane zatrudnieniem.

Z czego to wynika, zapytaliśmy socjologa Dominika Owczarka, dyrektora Programu Polityki Społecznej w Instytucie Spraw Publicznych. Jak ocenia, są dwa zasadnicze źródła, które wyjaśniają wysokie poparcie dla tego rozwiązania.

- Jedno upatrywałbym w etnocentryzmie, który pewnie bardziej pobrzmiewa w narracji PiS i Konfederacji. To preferowanie własnej grupy narodowościowej, obywatelskiej i własnego społeczeństwa ponad inne grupy. Drugi czynnik, który bardziej pobrzmiewa wśród wyborców Platformy Obywatelskiej i Koalicji Obywatelskiej, to dyskurs, który znamy od lat 90, czyli że świadczenia rodzinne czy socjalne powinny być raczej ograniczone i kierowane wyłącznie do najbiedniejszych. Tutaj używana jest narracja rozdawnictwa czy roszczeniowości - tłumaczy ekspert.

Socjolog podkreśla, że tego rodzaju nastawienie towarzyszyło wprowadzeniu 500 plus w 2016 r., a potem podniesieniu tego świadczenia do 800 plus. - Automatycznie: poglądy ugrupowań przechodzą na postawy wyborców i choć powody są inne, ostatecznie mamy konsensus ponad podziałami - dodaje Owczarek.

Wiceminister spraw wewnętrznych i administracji Maciej Duszczyk zaprezentował nowy projekt ustawy, który ma uporządkować dostęp cudzoziemców do świadczeń socjalnych, w tym programu 800 plus.

Przewidziano w nim mechanizm comiesięcznej weryfikacji przez ZUS, czy dana osoba była aktywna zawodowo - w razie braku takiej aktywności świadczenie zostanie automatycznie wstrzymane. Projekt zawiera też rozwiązania ułatwiające legalny pobyt i zatrudnienie obywatelom Ukrainy, a także uwzględnia możliwość pobierania świadczenia przez rodziców niepracujących, ale tylko w przypadku dzieci z niepełnosprawnością, którą zweryfikowano w Polsce.

Jak komentuje to Owczarek, propozycja łagodzi planowane rozwiązania, ale nie zmienia postaci rzeczy, bo "nadal w debacie publicznej będzie można dzielić społeczeństwo" na to polskie i ukraińskie, czy cudzoziemskie. - To nie jest dobre rozwiązanie - uważa ekspert.

- Przede wszystkim, pojawiają się nierówności w dostępie do polityki rodzinnej między obywatelami polskimi a cudzoziemcami. To będzie widać szczególnie w grupach rówieśniczych, czy grupach rodziców. Jedni będą mieli dostęp do 800 plus, a drudzy nie - tłumaczy i dodaje, że rozwiązanie będzie miało negatywne skutki nie tylko społeczne, ale też ekonomiczne.

- Dotychczasowe dane pokazywały, że Ukraińcy w istotnie większym stopniu dokładają się do publicznej kasy - mam tutaj na myśli podatki i składki na ubezpieczenie społeczne, ubezpieczenie zdrowotne - w porównaniu z sumą świadczeń, które otrzymują w ramach 800 plus i innych instrumentów socjalnych - zaznacza ekspert.

W dyskusji na temat ograniczeń w programie 800 plus dla obcokrajowców pojawia się temat pracy w szarej strefie. Część osób - zamiast legalnie podjąć zatrudnienie - wykonuje pracę na czarno, w tym świadczy np. usługi sprzątające, gastronomiczne czy sprawuje opiekę nad dziećmi.

Zdaniem Owczarka, z szarą strefą należy walczyć, ale narzędziem do tego nie jest ograniczenie w 800 plus.

- Do tego jest Państwowa Inspekcja Pracy, która właśnie teraz będzie wzmacniana, do tego są kontrole, do tego jest też pomoc społeczna, która ma kontakt z różnymi osobami i pyta o źródła dochodu. Trzeba się też zastanowić nad lepszą kontrolą platform cyfrowych, które pośredniczą w szukaniu pracy, gdzie obcokrajowcy się ogłaszają. To tutaj trzeba położyć większy nacisk, a nie na narzędzia, które doprowadzą do eskalacji napięć - tłumaczy ekspert.

Na koniec dodaje, że tego typu "zabieranie" 800 plus, to rozwiązanie złe, także w kontekście sytuacji geopolitycznej. - Nie tak sobie wyobrażam wspieranie sąsiedniego społeczeństwa, które walczy za wolność i za demokrację. Trzeba pamiętać, że Ukraina jest naszym bezpośrednim sąsiadem i jest przedmurzem Unii Europejskiej. Unia Europejska zdecydowanie powinna Ukrainę wspierać w różnych wymiarach, nie tylko militarnie, dyplomatycznie, ale również i właśnie socjalnie - kwituje.

Sondaż United Surveys dla Wirtualnej Polski przeprowadzono metodą CATI & CAWI na próbie 1000 osób, w dniach 28 sierpnia - 1 września 2025 r.

Dorota Kuźnik, dziennikarka Wirtualnej Polski

Czytaj także: Jest reakcja Ukrainy na słowa Nawrockiego. Wydali oświadczenie

Ograniczenie 800 plus dla imigrantów? Populistyczny i kosztowny pomysł [OPINIA]