rocznica urodzin(strona 7/10)

Urodził się Alan Turing, angielski matematyk i kryptolog, jeden z twórców informatyki. Zaprojektował jeden z pierwszych elektronicznych, programowanych komputerów. Był też pomysłodawcą tzw. testu Turinga - eksperymentu będącego próbą formalnego zdefiniowania sztucznej inteligencji. Autor pracy "O liczbach obliczalnych", w której opisał abstrakcyjną maszynę, będącą w stanie wykonywać algorytmy - zaprogramowane matematyczne operacje. Zmarł 7 czerwca 1954 r.

Urodził się Aleksander Fredro, komediopisarz, pamiętnikarz, poeta, uczestnik wojen napoleońskich w latach 1812 -1814. Autor głośnych komedii epoki Romantyzmu - "Zemsty", "Ślubów panieńskich", "Pana Jowialskiego", a także wierszy: "Osiołkowi w żłoby dano", "Małpa w kąpieli", "Paweł i Gaweł" i wspomnień "Trzy po trzy". Zmarł 15 lipca 1876 r.

Urodził się Zygmunt III Waza, król Polski (1587-1632) i Szwecji (1592-1599, jako Sigismund), tytularny król Szwecji 1599-1632 z dynastii Wazów. Starszy z dwóch synów króla szwedzkiego Jana III Wazy i jedyny z jego małżeństwa z królewną polską Katarzyną Jagiellonką. Za jego panowania stolica została przeniesiona z Krakowa do Warszawy. Zmarł 30 kwietnia 1632 roku.

Urodził się Blaise Pascal, francuski filozof, matematyk, fizyk i publicysta, uważany powszechnie za następcę Kartezjusza. Był obrońcą jansenizmu i idei świętego Augustyna, krytykiem moralności jezuickiej. Jako naukowiec badał zjawiska dotyczące ciśnienia atmosferycznego i hydrostatyki. Był współtwórcą rachunku prawdopodobieństwa, twórcą zasady indukcji matematycznej. Zmarł 19 sierpnia 1662 roku.

Urodził się Ryszard Kukliński, pułkownik, agent CIA w Sztabie Generalnym Wojska Polskiego. W 1981 roku uprzedził Amerykanów o stanie wojennym w Polsce i przekazał im plany tej operacji oraz inne tajemnice Układu Warszawskiego. Uciekł do Stanów Zjednoczonych w 1981 roku, polskie sądy zwróciły mu honor i stopień oficerski w 1995 roku, do kraju mógł przyjechać dopiero w 1998 roku. Zmarł 11 lutego 2004 r.

Urodził się John Dollond, angielski optyk, zbudował pierwszy obiektyw z flintu i szkła kronowego, który dawał obrazy achromatyczne, to jest niezabarwione na brzegach. Był też wynalazcą teleskopu i innych konstruktorem przyrządów optycznych. Zmarł 30 listopada 1761 roku.

Urodził się Adam Smith, szkocki filozof i ekonomista, autor pierwszej poważnej pracy na temat ekonomii - "Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów", dzieła, które było jedną z pierwszych prób usystematyzowania wiedzy o historii rozwoju przemysłu i handlu w Europie. Dokonania Smitha były podstawą do uznania ekonomii za odrębną dziedzinę nauki, a jego prace są jednymi z najbardziej cenionych opracowań na temat gospodarki rynkowej, kapitalizmu i libertarianizmu. Zmarł 17 lipca 1790 roku.

Urodził się Juliusz Rómmel, generał, uczestnik wojny polsko-radzieckiej 1920 roku, dowódca armii "Łódź" w wojnie obronnej 1939 roku, uczestnik obrony Warszawy, po upadku której resztę wojny spędził w niemieckiej niewoli. Jako jeden z nielicznych generałów II Rzeczypospolitej Polskiej porozumiał się z władzami komunistycznymi i zamieszkał w PRL, autor wspomnień - "Moje walki z Budionnym", "Za Honor i Ojczyznę". Zmarł 3 września 1967 roku.

Urodził się Andriej Sacharow, fizyk i obrońca praw człowieka, laureat Pokojowej Nagrody Nobla w 1975 roku. Sacharow był na początku lat 60. współtwórcą radzieckiej bomby wodorowej i zarazem przeciwnikiem korzystania z tej broni. Za wystąpienia przeciwko polityce radzieckiej pozbawiony godności i tytułów naukowych, zesłany w 1980 roku do Gorki, powrócił do Moskwy w 1986 roku po śmierci Breżniewa. W 1988 roku Parlament Europejski ustanowił Nagrodę Sacharowa jako wyróżnienie dla osób zasłużonych w walce na rzecz praw człowieka i wolności. Zmarł 14 grudnia 1989 roku.

Urodził się Stanisław Kopański, generał, organizator i dowódca Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich. Po wojnie pozostał na emigracji, w 1946 roku komunistyczne władze pozbawiły go obywatelstwa polskiego.

Urodził się Karol Wojtyła, metropolita krakowski, kardynał. Wybrany na papieża 16 października 1978 roku, przyjął imię Jan Paweł II. Był pierwszym od 455 lat papieżem pochodzącym spoza Włoch. Jego pontyfikat trwał ponad 26 lat. Odbył sto cztery podróże zagraniczne, w tym dziewięć razy był w Polsce. Opublikował 14 encyklik, ustanowił Światowy Dzień Chorego, Święto Miłosierdzia Bożego, zainicjował Światowe Spotkania Młodzieży. Wyniósł na ołtarze ponad 1800 osób. Za jego pontyfikatu około trzysta milionów ludzi przeszło na katolicyzm. Zmarł 2 kwietnia 2005 roku. Został beatyfikowany 1 maja 2011 roku przez papieża Benedykta XVI, a kanonizowany 27 kwietnia tego roku przez papieża Franciszka.

Urodził się Witold Pilecki, rotmistrz, współorganizator Tajnej Armii Polskiej, jako ochotnik przedostał się do obozu Auschwitz, zorganizował tam ruch oporu. Autor pierwszych na świecie raportów o Holokauście, tzw. Raportów Pileckiego. Walczył w Powstaniu Warszawskim. Aresztowany 5 maja 1947 przez UB, został oskarżony o pełnienie funkcji "szefa wywiadu Andersa na Polskę" i skazany na śmierć. Wyrok wykonano 25 maja 1948 roku. Zrehabilitowany w 1990 roku. Kawaler Orła Białego z 2006 roku.

Urodził się Stanisław Sosabowski, generał, uczestnik kampanii wrześniowej, współorganizator polskiej pierwszej Samodzielnej Brygady Spadochronowej w Szkocji. Dowodził nią w bitwie pod Arnhem. Po demobilizacji pozostał na emigracji i osiedlił się w Londynie. Autor pracy „Wychowanie żołnierza-obywatela” i wspomnień "Najkrótszą drogą". Zmarł w Wielkiej Brytanii, 25 września 1967 roku.

Urodził się Władysław Reymont, właściwe nazwisko Stanisław Władysław Rejment, pisarz, publicysta, przedstawiciel nurtu realistycznego w prozie Młodej Polski. Autor powieści "Komediantka", "Ziemia obiecana" oraz "Chłopi", za którą w 1924 roku otrzymał literacką Nagrodę Nobla. Dwie powieści Reymonta - "Chłopi" i "Ziemia obiecana" zostały sfilmowane. Zmarł 5 grudnia 1925 roku.

Urodził się Henryk Sienkiewicz, pseudonim "Litwos", pisarz i nowelista, przez wiele lat piszący artykuły do warszawskiej prasy - "Tygodnika Ilustrowanego", "Przeglądu Tygodniowego" i "Niwy". W latach 80. XIX wieku w warszawskim "Słowie" i krakowskim "Czasie" rozpoczęto drukowanie w odcinkach "Trylogii", która cieszyła się dużym zainteresowaniem wśród czytelników. Autor nowel: "Latarnik", "Hania", "Sachem", "Za chlebem", powieści: "Krzyżacy", "Ogniem i mieczem", "Potop", "Pan Wołodyjowski", "W pustyni i w puszczy", "Quo vadis". Pierwszy polski laureat literackiej Nagrody Nobla w 1905 roku. Jeden z najpopularniejszych pisarzy przełomu XIX i XX wieku, jego utwory wielokrotnie ekranizowano. Zmarł 15 listopada 1916 r.

Urodził się Kazimierz III Wielki, syn Władysława Łokietka, od 1933 roku król Polski. Zawarł pokój z Krzyżakami, przyłączył do Polski Ruś Halicko-Włodzimierską. Dbał o rozwój gospodarczy kraju, skodyfikował prawo, zreformował wojsko i skarb. W okresie rządów Kazimierza Wielkiego terytorium Polski zwiększyło się ze 106 do 270 tysięcy kilometrów kwadratowych. Zmarł 5 listopada 1370 roku.

24 kwietnia 1914 roku, urodził się Jan Karski, legendarny kurier Polskiego Państwa Podziemnego. Żołnierz Armii Krajowej, świadek Holocaustu. Jako pierwszy przekazał na Zachód osobistą relację o zagładzie Żydów w okupowanej przez hitlerowców Polsce. Po wojnie osiedlił się w Stanach Zjednoczonych. Zmarł w Waszyngtonie, w wieku 86. lat.

Urodził się Włodzimierz Iljicz Lenin, przywódca Wielkiej Rewolucji Październikowej, twórca Rosji Radzieckiej, autor prac - "Państwo i rewolucja", "Wojna i rewolucja".

Urodził się Immanuel Kant, niemiecki filozof. Koncepcja filozoficzna Kanta zapoczątkowała okres klasycznej filozofii niemieckiej i wywarła znaczący wpływ na rozwój filozofii europejskiej. Istotę jego poglądów stanowi krytycyzm teoriopoznawczy, nazywany też transcendentalizmem, według którego podmiot jest warunkiem przedmiotu, a pojęcia są warunkiem doświadczenia. Do najbardziej znanych dzieł Kanta należą "Krytyka czystego rozumu", "Krytyka praktycznego rozumu" i "Uzasadnienie metafizyki moralności". Zmarł 12 lutego 1804 r.

Urodził się Wojciech Korfanty, przywódca narodowy Górnego Śląska, związany z Chrześcijańską Demokracją oraz Ruchem Narodowym. Był jednym z przywódców powstań śląskich, komisarzem plebiscytowym na Górnym Śląsku oraz współzałożycielem Frontu Morges - politycznego porozumienia działaczy stronnictw centrowych. Zmarł 17 sierpnia 1939 r.