Zmarli w 2010

10 kwietnia doszło do katastrofy prezydenckiego Tu-154 w Smoleńsku. Zginęło w niej 96 osób: prezydent RP Lech Kaczyński z małżonką, wicemarszałkowie Sejmu i Senatu, grupa parlamentarzystów, dowódcy wszystkich rodzajów Sił Zbrojnych RP, pracownicy Kancelarii Prezydenta, duchowni, przedstawiciele ministerstw, instytucji państwowych, organizacji kombatanckich i społecznych oraz osoby towarzyszące, stanowiący delegację polską na uroczystości związane z obchodami 70. rocznicy zbrodni katyńskiej, a także załoga samolotu. To był jeden z najczarniejszych dni w polskiej historii.

Słynny kompozytor Jarosław Kukulski zmarł 13 września w Warszawie. Miał 66 lat. Był autorem największych sukcesów tragicznie zmarłej żony Anny Jantar, to dla niej napisał takie przeboje jak "Najtrudniejszy pierwszy krok", "Tyle słońca w całym mieście", "Moje jedyne marzenie". Po śmierci piosenkarki komponował dla córki Natalii (na zdjęciu z ojcem) i wielu innych znanych polskich artystów: Ireny Jarockiej, Eleni, Krzysztofa Krawczyka, Haliny Frąckowiak, Felicjana Andrzejczaka, Jolanty Arnal, Bogusława Meca, Bogdany Zagórskiej, Jadwigi Strzeleckiej i dla drugiej żony, Moniki Borys. Współpracował z największymi polskimi tekściarzami: przede wszystkim z Januszem Kondratowiczem, Markiem Dutkiewiczem, Bogdanem Olewiczem, Andrzejem Kuryłą.

Amerykański aktor i reżyser Dennis Hopper zmarł 29 maja w swoim domu w Venice w Kalifornii otoczony przez rodzinę i przyjaciół. Miał 74 lata. Aktor cierpiał na raka prostaty. Hopper był ikoną amerykańskiej kontrkultury, w ciągu ponad 50 lat kariery wystąpił w ponad 200 filmach. Początki kariery Hoppera zbiegły się w czasie z pojawieniem się na ekranie Jamesa Deana, z którym wystąpił we wszystkich trzech jego filmach. Począwszy od "Buntownika bez powodu" z 1955 roku, który symbolizował bunt przeciwko amerykańskiemu konformizmowi.

Najbardziej znanymi kreacjami Hoppera, które przeszły do legendy światowego kina, były role w "Blue Velvet" Davida Lyncha, "Czasie Apokalipsy" Francisa Forda Coppoli oraz "Easy Rider", który wyreżyserował, a za scenariusz którego otrzymał jedną ze swoich dwóch nominacji do Oscara oraz Złotą Palmę dla najlepszego reżyserskiego debiutu w 1969 r.

Popularny aktor filmowy, teatralny i telewizyjny Maciej Kozłowski zmarł 11 maja w Warszawie. Od lat chorował na zapalenie wątroby typu C. Miał 52 lata. W pamięci widzów pozostaną jego role w m.in. "Krollu","Psach", "Killerze", "Ogniem i mieczem" oraz "Generale Nilu". Szerokiej widowni znany był przede wszystkim z roli w serialu "M jak miłość", gdzie grał postać Jaroszego - bezwzględnego biznesmena, który pomimo swojego cynizmu finansuje leczenie chorych dzieci.

Wielką stratę poniósł również świat mody. 11 lutego w swoim londyńskim apartamencie samobójstwo popełnił 40-letni Alexander McQueen (na zdjęciu po lewej z piosenkarzem Eltonem Johnem). Był jednym z najbardziej utalentowanych projektantów na świecie. Często nazywano go geniuszem mody. Karierę rozpoczął jako 20-latek. Ukończył Central St. Martins College of Art. W 1996 r. został uznany najlepszego projektanta sezonu. W tym samym roku został głównym projektantem domu mody Givenchy; w 2001 r. związał się z firmą Gucci. Jego kreacje zawsze wzbudzały sensację, szczególnym zainteresowaniem cieszyła się seria butów o futurystycznych kształtach. Fankami jego talentu były światowe gwiazdy, m.in. Sarah Jessica Parker oraz Lady GaGa oraz polska piosenkarka Doda.

Legendarny Blake Carrington z "Dynastii" John Forsythe zmarł 1 kwietnia w swoim domu w Santa Ynez w Kalifornii. Miał 92 lata, przez rok walczył z rakiem. Forsythe był aktorem teatralnym i telewizyjnym. Popularność zdobył rolą playboya Bentley'a Gregg'a w sitcomie NBC "Ojciec kawaler" z 1957 r. Był też tajemniczym milionerem Charlesem Townsendem w serialu kryminalnym ABC "Aniołki Charliego" z 1976 r. Wszyscy zapamiętali go jednak przede wszystkim jako Blake'a Carringtona w tasiemcu ABC "Dynastia" (1981-89). Za tę rolę dwukrotnie został uhonorowany Złotym Globem. Grał też w filmach kinowych, m.in. "Ucieczka z Fortu Bravo", "Z zimną krwią".

Jeden z najbardziej lubianych polskich aktorów, odtwórca wielu niezapomnianych teatralnych i filmowych ról, m.in. trenera Wacława Jarząbka z "Misia" Stanisława Barei (to on wygłosił pamiętne przemówienie do szafy) Jerzy Turek zmarł na białaczkę 14 lutego w Warszawie. Aktor był od lat związany z warszawskim Teatrem Kwadrat. Jego pierwszą rolą filmową był powstaniec w "Eroice" Andrzeja Munka z 1957 r. W latach 60. wystąpił w popularnych serialach m.in. "Barbara i Jan", "Kapitan Sowa na tropie" oraz "Czterej pancerni i pies". W latach 70. zagrał wiele znakomitych ról komediowych, np. zaopatrzeniowca Zygmunta Bączyka w "Nie lubię poniedziałku" Tadeusza Chmielewskiego (1971) i milicjanta Frania w "Nie ma mocnych" Sylwestra Chęcińskiego (1974). Do postaci Jarząbka powrócił po latach w "Rozmowach kontrolowanych" Chęcińskiego (1991) i "Rysiu" Stanisława Tyma (2007). Od 1997 r. kreował rolę listonosza Józefa Garlińskiego w serialu "Złotopolscy" (na zdjęciu, z Małgorzatą Rożniatowską).

Malcolm McLaren, autor sukcesu Sex Pistols, kreator punkowej mody i były partner projektantki Vivienne Westwood, zmarł na raka 8 kwietnia w Szwajcarii. Miał 64 lata. Studiował sztuki plastyczne w St. Martin's College of Art i Harrow Art College. Był menadżerem New York Dolls, Adam and the Ants i Bow Wow, realizował również własne muzyczne projekty, m.in. w 1993 r. na płycie "Paris" zaśpiewał w duecie z Catherine Deneuve piosenkę "Paris, Paris". Był też autorem muzyki do filmów "Catwalk", "Lust" i "Kill Bill 2". Z Westwood od 1970 r. prowadzili kultowy butik na King's Road w Londynie. Mają syna - Josepha Corre, twórcę luksusowei sieci sklepów z bielizną Agent Provocateur.

Tony Curtis, legendarny amerykański aktor, gwiazda "Pół żartem, pół serio" zmarł 29 września w swoim domu w Las Vegas. Miał 85 lat. Aktor był sześć razy żonaty (na zdjęciu po lewej z żoną nr 1 - znaną z "Psychozy" Alfreda Hitchcocka aktorką Janet Leigh, z którą ma córkę, również aktorkę Jamie Lee Curtis). Curtis urodził się 3 czerwca 1925 r. w Nowym Jorku, w rodzinie węgierskich Żydów. Jego prawdziwe nazwisko to Bernard Schwartz. Słynął głównie z ról komediowych.

Słynna aktorka Elżbieta Czyżewska (na zdjęciu z Agnieszką Osiecką i Marylą Rodowicz), zwana "polską Marilyn Monroe" zmarła w nowojorskim szpitalu na Manhattanie, przegrywając walkę z rakiem przełyku 17 czerwca. Miała 72 lata. Znana była głównie z ról w komediach Stanisława Barei: "Mąż swojej żony" (1960), "Żona dla Australijczyka" (1963) oraz "Małżeństwo z rozsądku" (1966), gdzie grała u boku Daniela Olbrychskiego. Wystąpiła również m.in u Wojciecha Jerzego Hasa w "Rękopisie znalezionym w Saragossie" (1964) oraz Jerzego Skolimowskiego (był jej mężem) w "Rysopisie" (1964) oraz "Walkowerze" (1965). Od lat 60. przebywała głównie w USA (była ofiarą Marca 1968 - została zmuszona do emigracji).

Wybitny aktor Wojciech Siemion zmarł na skutek obrażeń odniesionych w wypadku samochodowym 24 kwietnia w szpitalu w Warszawie. Pod Sochaczewem jego auto zderzyło się czołowo z ciężarówką. Siemion o życie walczył dwa dni. Miał 82 lata. W wypadku ucierpiała również żona aktora. Wystąpił m.in. w takich filmach i serialach jak: "Eroica" (jako por. "Marianek"), "Giuseppe w Warszawie", "Czterej pancerni i pies" (jako kapral Kucharek), "Poszukiwany, poszukiwana", "Nie ma róży bez ognia", "Alternatywy 4" (jako Inżynier Dominek) i "Złotopolscy" (jako Zdzisław Wolski).

W tym roku pożegnaliśmy dwóch wielkich amerykańskich pisarzy. Jerome David Salinger - autor najsłynniejszej powieści Ameryki "Buszujący w zbożu" z 1951 r. - zmarł z przyczyn naturalnych 27 stycznia w swoim domu w Cornish w stanie New Hampshire. Miał 91 lat. Urodzony w Nowym Jorku pisarz pochodził z rodziny polskich Żydów (jego rodzice mieli sklep rzeźniczy w Bydgoszczy). J. D. Salinger, który w 1965 r. zakończył karierę pisarską, wiódł życie samotnika, unikał rozgłosu i wywiadów, nie wyraził np. zgody na filmowe adaptacje "Buszującego w zbożu", choć błagali go o to osobiście m.in. Samuel Goldwyn, Harvey Weinstein i Steven Spielberg. Podobno pisał prozę przez całe życie, w swojej szufladzie zostawił kilkanaście powieści. Czy kiedyś je poznamy?

Erich Segal, autor kultowej powieści "Love Story" z 1970 r., zmarł 17 stycznia w Londynie. Powieść została sfilmowana przez Arthura Hillera i była hitem filmowym lat 70. W rolach głównych wystąpili Ali MacGraw i Ryan O'Neal. Segal był także jego scenarzystą (wcześniej napisał scenariusz do pełnometrażowego filmu animowanego opartego na muzyce The Beatles, "Yellow Submarine"). Inne jego powieści to m.in.: "Opowieść Olivera" z 1977 r. oraz "Doktorzy" z 1988 r.

Reżyser i scenarzysta filmowy, jeden z twórców polskiej szkoły filmowej Stanisław Lenartowicz zmarł 29 października we Wrocławiu. Miał 89 lat. Studiował na Wydziale Reżyserii Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej w Łodzi, ukończył również Wydział Filologiczny Uniwersytetu Wrocławskiego. Przygodę z filmem rozpoczął od realizacji filmów oświatowych w Wytwórni Filmów Oświatowych w Łodzi, następnie związany był z Wytwórnią Filmów Fabularnych we Wrocławiu.

Reżyserował bądź napisał scenariusz do ponad 20 obrazów. Jego najbardziej znane filmy to "Giuseppe w Warszawie" (1964), "Upiór" (1967) czy "Strachy" (1979). Ostatnim zrealizowanym obrazem był "Szkoda twoich łez" (1983).

Słynny dziennikarz, publicysta, felietonista i krytyk filmowy Krzysztof Teodor Toeplitz zmarł 30 marca w Warszawie po długiej i ciężkiej chorobie. Był współpracownikiem wielu czasopism m.in. "Świata", "Nowej Kultury" (1952–1959), "Przeglądu Kulturalnego" (1959–1960), "Kultury" (1965–1969 i 1975–1981) oraz "Polityki" (od 1983); pełnił funkcję redaktora naczelnego: 1969–1975 "Szpilek", 1991–1992 dziennika "Nowa Europa", od maja 1994 do marca 1998 tygodnika "Wiadomości Kulturalne". Pracował jako felietonista w "Przeglądzie". Pisał codzienne komentarze (o charakterze felietonowym) w "Trybunie". Publikował także w polskiej edycji "Le Monde diplomatique". Pisał również scenariusze filmowe i telewizyjne. Wraz z reżyserem Jerzym Gruzą stworzył polski serial "Czterdziestolatek" i "Czterdziestolatek 20 lat później".

Francja utraciła w 2010 r. dwóch wielkich twórców kina. Eric Rohmer, reżyser filmowy i teatralny, krytyk i teoretyk filmu zmarł 11 stycznia w Paryżu. Miał 89 lat. Czołowy twórca francuskiej nowej fali swoje filmy układał w cykle. W latach 1963-72 powstało "Sześć opowieści moralnych", a następnie cykl "Komedii i przysłów" (1980-87). W 1990 r. Rohmer przystąpił do realizacji trzeciego cyklu - "Opowieści czterech pór roku", który ukończył "Jesienną opowieścią" osiem lat później. W 1956 r. wraz z grupą młodych miłośników kina i filmowców założył pismo "Cahiers du Cinďż˝żďż˝żďż˝żďż˝ma" (do grupy założycieli należeli obok Rohmera: Francois Truffaut, Jean-Luc Godard, Jacques Rivette i Claude Chabrol).

Kilka miesięcy później, 12 września, odszedł młodszy od niego o 10 lat, ojciec chrzestny współczesnego kina Claude Chabrol. Artysta nakręcił ponad 60 filmów - wśród nich tak znane jak "Tygrys lubi świeże mięso" z 1964 r., "Niech bestia zdycha" z 1969 r. i "Rzeźnik" z 1970 r. Ostatni z jego utworów - "Bellamy" - kryminał z udziałem Gerarda Depardieu pochodzi z 2009 r.

Aktorka estradowa, tancerka, pisarka i felietonistka Stefania Grodzieńska zmarła po krótkiej chorobie 28 kwietnia w Domu Artystów Weteranów Scen Polskich w Skolimowie. Miała 96 lat. Była żoną słynnego satyryka i komediopisarza Jerzego Jurandota. Samodzielnie bądź wraz z mężem stworzyła wiele monologów i skeczy, które wykonywali znakomici ludzie estrady, jak Hanka Bielicka, Adolf Dymsza, Alina Janowska, Kalina Jędrusik, Bogumił Kobiela czy Irena Kwiatkowska. Pisała znakomite felietony m.in. do "Szpilek". Do tego zajęcia powróciła - z dużym powodzeniem - w latach 90. Jednymi z najbardziej znanych tekstów autorki są m.in. skecze z cyklu "Mąż i żona" (w radiowej interpretacji Magdaleny Zawadzkiej i Wiktora Zborowskiego).

Genialny inżynier elektronik i informatyk Jacek Karpiński zmarł 21 lutego we Wrocławiu. Cierpiał na zanik mięśni. Miał 82 lata. Jednym z największych dokonań polskiego informatyka był minikomputer K-202. Urządzenie zostało zaprojektowane przez Karpińskiego w latach 1970-73. K-202 przewyższał prawie 100-krotnie ówczesne komputery, pracował z szybkością 100 mln operacji na sekundę, czyli szybciej niż komputery osobiste wprowadzone na rynek dekadę później. Minikomputer wyposażony był w pamięć stałą, a także operacyjną, którą można było rozszerzać. K-202 był najbardziej zaawansowanym urządzeniem w tamtych czasach, dorównywały mu tylko amerykańska Super-Nowa i Modular One z Anglii. Niestety, mimo zawiązania angielsko-polskiej spółki mającej zająć się produkcją urządzenia, powstało tylko 30 egzemplarzy K-202. Karpiński był szykanowany przez władze PRL, usunięto go z kierownictwa Zakładu Mikrokomputerów, gdzie powstał K-202, odmawiano podróży za granicę. W wyniku szykan polski twórca komputerów w 1978 r.
zrezygnował z pracy, w 1980 r. wyemigrował do Szwajcarii. Za granicą Karpiński nie zaprzestał swojej działalności. Był twórcą robota sterowanego głosem, a także skanera przeznaczonego do odczytywania tekstu. W 1990 r. wrócił do kraju.

Amerykański reżyser, twórca słynnego filmu "Bonnie i Clyde" Arthur Penn zmarł 28 września w swoim domu na Manhattanie w Nowym Jorku w otoczeniu najbliższej rodziny w dzień po swoich 88. urodzinach. Od dłuższego czasu ciężko chorował; bezpośrednią przyczyną zgonu była niewydolność serca. Był trzy razy nominowany do Oscara dla najlepszego reżysera za filmy "Cudotwórczyni" z 1962 r., "Bonnie i Clyde" z 1967 r. oraz "Restauracja Alicji" z 1969 r. Statuetki jednak nigdy nie otrzymał.

Znany adwokat Tadeusz de Virion zmarł 25 października w warszawskim szpitalu po długiej chorobie. Miał 84 lata. Występował jako obrońca w najgłośniejszych procesach. W 1965 r. bronił skazanego na śmierć w tzw. aferze mięsnej Stanisława Wawrzeckiego. Bronił też opozycjonistów w stanie wojennym. W III RP był obrońcą w procesach m.in. członków gangu pruszkowskiego, gangu "Rympałka", był polskim obrońcą Jeremiasza B. "Baraniny". Reprezentował prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego w procesie z gazetą "Życie". Ostatnią głośną sprawą, w której występował, było wydanie Belgii na mocy Europejskiego Nakazu Aresztowania Adama G., który zamordował w Brukseli belgijskiego nastolatka.
Nie był tylko prawnikiem, ale też pierwszym niekomunistycznym ambasadorem Rzeczypospolitej Polskiej w Wielkiej Brytanii. W latach 1990-1991 był także akredytowany w Republice Irlandii. Był członkiem Trybunału Stanu w latach 1989-1991 i 1993-2005. W 1944 r. brał udział w Powstaniu Warszawskim. Został odznaczony m.in. Krzyżem AK, Warszawskim Krzyżem Powstańczym, Złotym Krzyżem Zasługi, Złotą Odznaką Adwokatury. Od 1980 r. był również członkiem Zakonu Kawalerów Maltańskich.

Pierwszy minister spraw zagranicznych III RP prof. Krzysztof Skubiszewski zmarł 8 lutego w Warszawie. Wybitny polski polityk i prawnik, szef dyplomacji w latach 1989-1993 miał 83 lata. Skubiszewski był autorem prężnej polityki na rzecz pojednania polsko-niemieckiego. To m. in. dzięki jego inicjatywie podpisano układ graniczny z Niemcami w 1990 r. a rok później został podpisany inny ważny dokument, Traktat polsko-niemiecki o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy. Położył także podwaliny pod powstanie Trójkąta Weimarskiego, czyli organizacji trzech państw europejskich: Niemiec, Francji i Polski, co znacznie wzmocniło pozycję Polski w Europie i pomogło jej zbliżyć się do krajów Zachodnich. Jego działalność na początku lat 90. była także wstępem do rozpoczęcia polskiej drogi do NATO i Unii Europejskiej.