Światła niebezpieczne

Toczy się zażarta walka o bezpieczeństwo kierowców i pieszych. Nie chodzi jednak o kolejne udoskonalenia poduszek powietrznych czy skrócenie drogi hamowania. Sprawa, choć dużo prostsza, budzi znacznie więcej emocji. Chodzi o światła, a dokładniej - o obowiązek ich zapalania w ciągu dnia.

Wydawać się może, że sprawa jest oczywista - im lepiej oświetlony samochód, tym bezpieczniej. Każdy kierowca niezależnie od obowiązujących przepisów dla własnego dobra powinien jeździć cały czas z włączonymi światłami. Czy rzeczywiście? Zupełnie innego zdania są działacze ruchu DaDRL - Drivers against Daytime Running Lights. Najaktywniej działają w Wielkiej Brytanii, która dopiero przymierza się do wprowadzenia obowiązku używania dziennych świateł. DaDRL liczy w tej chwili trzy tysiące oficjalnych członków, ma jednak mnóstwo cichych zwolenników.

Podstawowy problem powstający przy stosowaniu dziennych świateł to zdaniem organizacji przeniesienie niebezpieczeństwa na najbardziej zagrożonych użytkowników drogi. Chodzi o pieszych i rowerzystów. Wbrew pozorom ten zarzut ma sens. Gdy kierowca prowadzący samochód otoczony jest powodzią świateł z innych pojazdów, jego mózg zaczyna działać wybiórczo - zauważa na jezdni głównie te obiekty, które są oświetlone. Podobne zjawisko możemy zaobserwować, gdy na przykład w pokoju pełnym porozrzucanych ubrań chcemy znaleźć zieloną bluzkę. Nasze postrzeganie przełącza się wówczas na tryb wyszukiwania zieleni - pomijamy czerwone, niebieskie i pomarańczowe rzeczy, a do naszej świadomości docierają tylko te w pożądanym kolorze. Podobnie dzieje się na drodze. Gdy najwięcej jest tam obiektów świecących, zaczynamy podświadomie lekceważyć te, które nie mają własnych świateł. To przede wszystkim piesi - na przykład ludzie przechodzący przez jezdnię tam, gdzie nie ma świateł. Te wyspy ciemności w powodzi świateł odbieramy jako
nieistotne. Problem jest najpoważniejszy po zmroku, ale za dnia również występuje. Tyle że jadąc w ciemności, spodziewamy się takich problemów, a za dnia mało kto zdaje sobie z nich sprawę.

Piesi (zwłaszcza ci, którzy nigdy nie siedzieli za kierownicą) mają jeszcze jeden problem - chodzi o ocenę własnej widoczności. Zakładają, że skoro sami widzą, to są również widoczni dla innych. To znowu przeniesienie na drogę schematów sprawdzających się w innych sytuacjach. Jesteśmy przyzwyczajeni do interakcji z innymi ludźmi - w normalnych warunkach założenie ,ja widzę - mnie widzą" sprawdza się niemal zawsze. Tymczasem samochód z zapalonymi światłami zupełnie nie wpisuje się w ten schemat - sam jest doskonale widoczny, jednak jego kierowca niekoniecznie dostrzega ubranego na ciemno człowieka, który stoi na poboczu drogi.

Podobnie postrzegani są rowerzyści - nawet wyposażenie ich pojazdu w obowiązkowe oświetlenie nie poprawia zbytnio sytuacji, bo stosunkowo słabe lampki giną wśród świateł samochodów. Dlatego właśnie wśród organizacji popierających DaDRL są głównie te zrzeszające pieszych, rowerzystów i motocyklistów. Wszystkie mówią o tym samym: wprowadzenie obowiązku jazdy na światłach w ciągu dnia jest niebezpieczne, jeśli nie zostanie połączone z kampanią uświadamiającą pieszych i rowerzystów, jakie grozi im niebezpieczeństwo.

A co mówią badania bezpieczeństwa ruchu drogowego? Pierwszym krajem, który wprowadził obowiązek używania świateł dziennych, była Finlandia - przepis ten obowiązuje tam od zimy 1972 roku. Dziś w samej Europie dzienne światła trzeba włączać w niemal 20 krajach - w niektórych stale, w innych w pewnych okresach. Na świecie takie przepisy przyjęła między innymi Kanada, a Stany Zjednoczone zamierzają wkrótce się do nich dostosować. Również Unia Europejska coraz poważniej myśli o obowiązkowych światłach. Komisja Europejska zleciła przeprowadzenie badań bezpieczeństwa związanego ze stosowaniem świateł dziennych. Wyniki wydają się jednoznaczne - liczba wypadków zdarzających się za dnia w krajach, gdzie światła są obowiązkowe, spadła od 5 do 23 procent. To wielka różnica. - Dla porównania: wprowadzenie obowiązkowego zapinania pasów zmniejszyło liczbę wypadków śmiertelnych zaledwie o 7 procent. Są jednak głosy sprzeciwu. Stephen Prower, były specjalista z Brytyjskiej Federacji Motocyklistów, twierdzi, że owe 23 procent
to fikcja. Jego zdaniem takie wyniki można uzyskać, manipulując danymi statystycznymi - między innymi nie analizując rzeczywistych przyczyn wypadków, a jedynie wrzucając wszystkie takie zdarzenia do jednego wora. Jego zdaniem faktyczny wpływ włączania świateł to najwyżej 8-procentowa poprawa bezpieczeństwa jazdy samochodem - bez uwzględnienia wypadków z udziałem pieszych i rowerzystów.

DaDRL podnosi jeszcze jedną kwestię - ochronę środowiska. Ich zdaniem w samej tylko Wielkiej Brytanii wprowadzenie obowiązku jazdy na światłach za dnia spowoduje emisję dodatkowych 1,8 miliona ton dwutlenku węgla każdego roku. To efekt świecenia silnych, przeszło 50-watowych żarówek, jakie montuje się seryjnie w większości samochodów. Większe zużycie prądu oznacza bowiem intensywniejszą pracę silnika i więcej spalin. Trudno się z tym nie zgodzić, choć badania pokazują, że przez dzienne światła zużycie paliwa rośnie tylko o półtora procent. Dla porównania: niedopompowane opony dają dwa razy większe straty.

Ponieważ wygląda na to, że niezależnie od stanowiska DaDRL światła dzienne staną się i tak obowiązkowe, organizacja ostatnio stała się mniej radykalna i próbuje walczyć nie o to, ,czy", ale ,jak" będziemy świecić. Chodzi przede wszystkim o to, by nie oślepiać i nie zatruwać. Oba problemy rozwiązałoby powszechne wprowadzenie specjalnych świateł dziennych, innych niż te, których używamy w nocy. Najciekawiej wygląda pomysł stosowania świateł opartych na diodach. Są one bardzo oszczędne (wzrost zużycia paliwa to około 0,3 procent), dają łagodne światło i praktycznie nigdy się nie przepalają. Takie rozwiązanie wprowadziła już firma Audi w swoim modelu A8 - zintegrowano tam klasyczne światła pozycyjne z diodowymi dziennymi. Zatem świecić czy nie świecić? Wygląda na to, że mimo krzyku podniesionego przez DaDRL jednak świecić, jednocześnie pamiętając, że nie wszystko, co żywe, ma własne reflektory.

Piotr Stanisławski