Sekrety kobiet z obrazów

Niezwykłe osobowości, femmes fatales, kobiety wyzwolone, muzy. To nie przypadek, że właśnie one pozowały do najsłynniejszych obrazów. Wszyscy znamy ich twarze. Czas poznać ich losy.

Ból, który towarzyszył Fridzie przez większość życia nazywała swoim "wiernym psem". Najpierw jako dziecko cierpiała na polio, później w wieku 18 lat uległa poważnym obrażeniom w wypadku autobusowym. Jak wspominała, tego pamiętnego dnia straciła dziewictwo - żelazna poręcz przebiła jej bowiem na wylot macicę "tak, jak szpada torreadora przebija byka". Następne lata spędziła w swojej sypialni, przypominającej gabinet tortur, przykuta do łóżka. Malarstwo stało się antidotum na smutną rzeczywistość - autoportrety zaś, pełne łez, krwi i ran - najtragiczniejszym zapisem cierpienia artystki.

- W swoim życiu przeżyłam dwa wypadki - opowiadała po latach. - Jeden to autobus, który mnie połamał, drugi to Diego. Diego był tym gorszym.

Diego Riverę kochała jednak ponad życie. Był przy niej w czasie największego cierpienia, ale nawet do szpitalnej sali przynosił zapach innych kobiet. Frida tolerowała zdrady do momentu odkrycia romansu męża z jej młodszą siostrą. Czara goryczy przelała się, ale Frida nie pozostawała mu dłużna - szukając zemsty uwodziła mężczyzn i kobiety. Do jej najsłynniejszych kochanków zaliczani są fotograf Nickolas Muray, malarka Giorgia O'Keeffe czy japoński rzeźbiarz Isamu Noguchi.

(evak)

Tamara Łempicka, ikona art deco, była nazywana "propagatorką malarstwa perwersyjnego". Krytycy o kobietach z jej obrazów pisali: "Nie znają hipokryzji i wstydu w kategorii moralności burżuazyjnej. Są opalone i ogorzałe od wiatru, a ich ciała sprężyste jak ciała Amazonek". Rzeczywiście były to kobiety wyzwolone i pełne seksapilu - często ulicznice albo lesbijki, z którymi Łempicka miewała romanse.

Sama artystka była dokładnie taka, jak jej muzy - chłodna, wyemancypowana, nawet rozwiązła. Urodzona w Rosji zafałszowywała swoje metryki podając się za Polkę. Umiała pracować nad własnym wizerunkiem - stylizowała się na gwiazdy filmowe, przez co często była mylona z Gretą Garbo. Od początku swojej kariery miała jeden cel: "za każde dwa sprzedane obrazy miała kupować sobie bransoletkę, aż do dnia, gdy cała pokryje się diamentami, od nadgarstków do ramion".

Na zdjęciu: Tamara Łempicka, lata 20.

Wally Neuzil była jedną z najmłodszych modelek Gustava Klimta. W jego pracowni poznała Egona Schielego, przystojnego nerwusa, który zaproponował jej pozowanie nago. Zgodziła się - młodzi szybko się w sobie zakochali. Od tego momentu Schiele obsesyjnie malował jej piękne, niebieskie oczy, piersi, uda, pończochy i podwiązki. Wally stała się jego muzą i partnerką - na jego obrazach bezpretensjonalnie uwodzi widza. Kolekcjonerzy, do których jeździła z dziełami ukochanego traktowali ją przez to ambiwalentnie, składając dwuznaczne propozycje, nie raz chcąc posiąść dziewczynę z obrazu.

Ich związek wywoływał wiele kontrowersji - Schielemu zarzucano, że uwiódł nieletnią. Jego odważne akty, w których wyłaniała się erotyczna wolność nie poprawiały wizerunku malarza. Sam powtarzał: "Żadne erotyczne dzieło sztuki nie jest świństwem, jeśli posiada wartość artystyczną. Świństwem staje się dopiero, gdy świnią jest widz". Mimo to, został aresztowany pod zarzutem uprawiania nierządu i uwodzenia nieletniej. To doświadczenie skłoniło Egona do porzucenia Wally i ożenienia się z inną kobietą. Ich osobne życie przerwała ostatecznie I wojna światowa: oboje zmarli w wyniku panujących w tym czasie chorób.

Egon Schiele, Portret Wally Neuzil, 1912, Leopold Museum, Wiedeń

Życie Lisy del Giocondo polegało głównie na zajmowaniu się domem, doglądaniu służby i opiece nad dziećmi. Została jednak wyróżniona - jej portret miał namalować sam Leonardo da Vinci. Gdy stawiała pierwsze kroki w pracowni malarza w celach klasztoru serwitów we Florencji nie przypuszczała, że jej wizerunek wkrótce stanie się najsłynniejszym portretem w dziejach malarstwa.

Statecznej żonie kupca nie przystawało się uśmiechać - Leonardo da Vinci widział w niej jednak "figlarkę". Niekonwencjonalne metody pracy artysty, polegające na zabawianiu swoich modeli, sprawiły że Lisa nieraz tłumiła śmiech. Na obrazie odmalowana jest z łagodnością, słodyczą i dyskretną zmysłowością, której symbolem stał się tajemniczy uśmiech.

Na zdjęciu: Leonardo da Vinci, Mona Lisa (La Gioconda), ok. 1503-1506, Musée du Louvre, Paryż

Victorine Meurent była ulubioną modelką Édouarda Maneta. Była rudą i drobną dziewczyną, pochodzącą z dołów społecznych, która nie potrafiła pogodzić się z nędzą, w jakiej przyszło jej żyć. Gdy tylko nadarzyła się okazja zgodziła się pozować Manetowi. Wkrótce zawładnęła wyobraźnią oraz malarstwem słynnego impresjonisty. Na obrazie "Śniadanie na trawie" naga Victorine siedzi na pikniku wśród ubranych mężczyzn - paryska publiczność okrzyknęła ją bezwstydnicą.

Wkrótce po raz kolejny znalazła się na ustach Paryżan - na widok jej nagiego ciała na obrazie "Olympia" porządni burżuje odwracali dzieciom głowy, kobiety spuszczały wzrok, a ich mężowie wprawdzie wygrażali laskami w stronę obrazu, ale wracali potem na wystawę już bez żon. Prasa wprost nazwała ją dziwką. Victorine opuściła pracownię Maneta, ale nie porzuciła marzeń o lepszej przyszłości. Zapisała się na kurs rysunku - dzięki ciężkiej pracy udało jej się ostatecznie zostać członkiem Societe des Artistes Francais. Wywalczyła sobie uznanie, ale do końca życia ciągnął się za nią cień "Olympii".

Na zdjęciu: Édouard Manet, Olympia, 1863, Musée du Louvre, Paryż

Jeanne Hébetuerne potrafiła godzinami bez słowa wpatrywać się w swojego ukochanego. Nie była pięknością, choć na obrazach malowanych przez Amedeo Modiglianiego jest prześliczna. Ma smukłą sylwetkę, łabędzią szyję i piękne migdałowe oczy - kwintesencja jego stylu oraz kruchej kobiecości. Młoda Jeanne była zawsze zawieszona pomiędzy melancholią i własnymi marzeniami o byciu malarką. Związek z Modiglianim pozwolił jej zbliżyć się do artystycznej bohemy Montparnasse.

Amedeo zyskał uznanie dopiero po śmierci, ale paryżanie doskonale znali błąkającego się po kawiarniach artystę. Kobiety go uwielbiały - był przystojny, czarował je deklamując fragmenty "Boskiej komedii" Dantego. Rodzina Jeanne sprzeciwiała się wyborowi córki - Modigliani był również znany z upodobania do alkoholu i orientalnych narkotyków. Mimo licznych romansów ukochanego Jeanne nawet po urodzeniu córeczki wolała towarzyszyć Modiglianiemu, niż zajmować się niemowlęciem. Ich toksyczna relacja doprowadziła w końcu do tragedii - wycieńczony gruźlicą Amedeo umarł w szpitalu Charité. Następnego dnia, na wieść o śmierci ukochanego Hébetuerne popełniła samobójstwo skacząc z piątego piętra hotelu.

Na zdjęciu: Amedeo Modigliani, Portret Jeanne Hébetuerne, 1918, prywatna kolekcja.

Gdy Catherine Bolnes oznajmiła, że chce poślubić Jana Vermeera spotkała się z oporem rodziny. Ten młody wówczas malarz był już znany w środowisku, niemniej jednak nie należał jeszcze do cechu mistrzów. Dopiero obraz "Chrystus w domu Marii i Marty" przypadł do gustu jego przyszłej teściowej, zagorzałej katoliczce.

Lata małżeństwa upłynęły Catherine na noszeniu ciąży i w połogu. Vermeerowie mieli dwanaścioro dzieci, z których czworo zmarło w niemowlęctwie. Podczas czytania listów czy zabaw z dziećmi czuła spojrzenie męża, który bacznie obserwował jej każdy ruch. Dzięki niej wkrótce głównymi bohaterami obrazów męża staną się kobieta i wnętrze domu. Prawdopodobnie to również jej kolczyki z perłami widnieją na najsłynniejszym portrecie Jana "Dziewczyna z perłą". Niestety w rejestrze sporządzonym po śmierci malarza w 1675 r. brak pereł jego żony - Catherine popadła w biedę. Ostatkiem sił próbowała nie stracić prac męża.

Na zdjęciu: Johannes Vermeer, Dziewczyna z perłą, 1665, Royal Picture Gallery Mauritshuis, Haga.

Helena Diakonova, znana wszystkim jako Gala, dla jednych była muzą i opiekunką Salvadora Dali, dla innych chciwą jędzą i wyrachowaną menadżer. Piękna, inteligentna i tajemnicza niczym sfinks - prawdziwa femme fatale. Doskonale wiedziała czego potrzebuje: "przyjemności serca i zmysłów, i towarzystwa geniusza". Geniuszem okazał się znerwicowany, chudy, strojący się na dandysa brunet, którego poznała w 1929 r. w Katalonii. Od tej pory stali się nierozłączni - Salvador został uczniem Gali, która wyjaśniała mu zasady przyjemności.

Byli najbardziej ekscentryczną parą XX wieku. Malarzowi nie przeszkadzały seksualne przygody Gali z katalońskimi rybakami, z byłym mężem, wspólnymi przyjaciółmi. Wkrótce uczynił z niej główną bohaterkę swoich dzieł. Gdy przybył do Ameryki z "Portretem Gali z dwoma kotletami na ramionach", Amerykańscy dziennikarze rzucili się, by pytać o ten dziwny obraz: - Dlaczego namalował pan żonę z kotletami? - Uwielbiam kotlety i uwielbiam moją żonę - odpowiedział. - Nie widzę powodu, że by nie malować ich razem.

Na zdjęciu: Gala i Salvador Dali na przyjęciu onirycznym w Del Monte w Californii, 1941 r.

(evak)