Mroczne płyty Leonarda Cohena

Leonard Cohen: Niestety będę musiał pana rozczarować. Jeśli miałbym w posiadaniu lek na melancholię, sprzedawałbym go w buteleczkach i szybko stałbym się niebywale bogatym człowiekiem. Ale proszę się nie martwić. Wprawdzie często bywam smętny, ale nie cierpię już z tego powodu. Nie oznacza to, że powodzi mi się jakoś wspaniale, ale źle też nie jest. Ale jeśli to pana uszczęśliwi, możemy sobie wspólnie podciąć żyły.

Nie jest niedoceniane.

Po prostu nie myślę w tych kategoriach. Samym sobą jako osobą już dawno przestałem się interesować. Zdałem sobie z tego sprawę w klasztorze. Mógłbym oczywiście przedstawić panu gotowe ogólne teorie na temat humoru, depresji i optymizmu, ale to byłby tylko taki grzecznościowy gest – żeby zrobić panu przyjemność. Bardzo oddalony od tego, wokół czego toczy się moje życie.

Wystarczająco skomplikowane jest dojście do porozumienia z samym sobą – patrząc na to z tej perspektywy: prawdziwym wyzwoleniem jest spojrzenie na sztukę z perspektywy, która nie jest włas-ną. Poza tym nie jest do końca tak, że napisałem te teksty dla Anjani. Ona po prostu wyszperała je spośród rzeczy, które miałem już gotowe. W tym celu praktycznie przetrzebiła moje archiwum. Dokonałem tylko małych korekt w kilku miejscach.

Mam jedno pomieszczenie z mnóstwem skrzyń wypełnionych notesami. Od jakiegoś czasu są one porządkowane, zamierzam je oddać do muzeum. * Pisze pan pamiętniki?*

Nie. Wprawdzie codziennie coś zapisuję i zawsze mam jakiś zeszyt przy sobie, ale raczej nazwałbym to roboczymi notatkami. Piszę zawsze z nadzieją, że kiedyś powstanie z tego wiersz albo piosenka. Nigdy bezpośrednio jednak nie opisuję własnego życia. Biografii nie odnajdzie pan w moich notatkach.

Niestety nie. Mój obecny sposób pisania nie różni się od tego sprzed 40 lat. Początek nigdy nie jest problemem, ale znalezienie odpowiedniego końca to zawsze jest prawdziwa katorga. Mam w domu setki, wiele setek nieskończonych piosenek. Sama myśl o tych wszystkich kawałkach psuje mi nastrój.

Ach, dochodzimy do porównań z Dylanem. Są po prostu dwie szkoły. Ci szybcy… i ja. Co on pisze jakby od niechcenia, u mnie trwa całą wieczność. Szybka piosenka – to dla mnie kilka lat.

Nad nową płytą zacząłem dopiero pracować, więc to jeszcze potrwa, a tournée jest wprawdzie w planach, ale nie jest jeszcze stuprocentowo pewne. Ale w jednym ma pan rację – pracuję teraz 24 godziny na dobę.

Prawdą jest, że przez pewien czas byłem… zaskoczony. Ale też nie aż nadto. Nie dlatego, że spodziewałem się tego, ale ponieważ oszustwo jest jedną z najstarszych historii znanych ludzkości. Tej kobiecie chodziło tylko o pieniądze, zdarzają się gorsze rzeczy. Wielkie zaskoczenia są jeszcze przede mną. Mam nadzieję, że mnie kiedyś zmogą. * Wydane zostaną też na nowo pańskie trzy pierwsze albumy z takimi legendarnymi kawałkami jak „Suzanne” czy „Bird on the Wire” – nagrane w nowoczesnej technologii, z dodatkowymi piosenkami w charakterze bonusów. Zaczął pan karierę muzyczną w wieku 30 lat, nieco późno…*

Szczerze mówiąc, muzyka była moim drugim wyborem. A muszę zaznaczyć, że pochodzę z uzdolnionej muzycznie rodziny. Mój ojciec, sprzedawca, śpiewał hobbystycznie. „Piał” u nas w domu codziennie – przeraźliwie, ale z wielkim zaangażowaniem. Moja mama też od czasu do czasu podchwytywała jakąś melodię, miała piękny głos. Grałem wtedy z chłopakami w zespole, śpiewaliśmy przeboje zasłyszane w radiu. Ale wolałem zostać pisarzem. Mój pierwszy tomik wierszy spotkał się nawet z przychylnymi recenzjami. Problem polegał tylko na tym, że niewiele egzemplarzy się sprzedało.

Właśnie. Po prostu chciałem zarabiać więcej pieniędzy, dlatego zacząłem pisać piosenki. Jeśli napisałbym bestseler, muzyka pozostałaby jedynie moim hobby.

Miałem 25 lat i nie dostałem żadnych pieniędzy, tylko nagrodę w postaci podróży do Europy. Oglądałem stare metropolie i byłem zachwycony. Rzym był jak sen, w Atenach czułem się jak w domu. Popłynąłem na wyspę Hydra, gdzie spodobało mi się na tyle, że pozostałem tam siedem lat. Ze spadku, który zostawiła mi babcia, kupiłem tam mały dom, cieszyłem się rajskim życiem i pisałem. „Bird on the Wire” i wiele innych moich wczesnych piosenek powstało na plaży. Ten domek znajduje się wciąż w moim posiadaniu. Moje dzieci są do niego bardzo przywiązane, często tam jeżdżą.

Nie. Wiem, do czego pan pije. Nie jestem wielkim piosenkarzem. Mam ponury głos o niezbyt dużej skali. Ale do moich piosenek pasuje on bardzo dobrze.

Ależ bardzo proszę, koniecznie! Zawsze muszę opowiadać takie głębokie rzeczy. Nikt nigdy nie chciał wiedzieć, jaki jest mój ulubiony kolor albo potrawa.

Och, to była czysta przyjemność. Nie wiem, jak producenci na mnie trafili, ale kiedy tylko pojawiła się propozycja, natychmiast na nią przystałem. Serial był mi obojętny, ale moje dzieci kochały „Policjantów z Miami” i pomyślałem sobie, że to byłaby świetna niespodzianka, jeśli nagle pojawiłbym się obok Dona Johnsona. Zdjęcia przebiegały jednak katastrofalnie. Miałem grać szefa Interpolu, ale niestety się okazało, że w ogóle nie mam talentu aktorskiego i rujnowałem prawie każdą scenę. Ostatecznie wycięto mnie prawie w całości. Ale moje dzieci były i tak zachwycone tym, co pozostało.

* A czy jest jakaś prawda w anegdocie, że wspólnie z Iggym Popem odpowiedział pan kiedyś na anons pewnej kobiety w rubryce towarzyskiej, która szukała „mężczyzny o ciele Iggy’ego Popa i umyśle Leonarda Cohena”?*

Odwiedziłem kiedyś Iggy’ego Popa w studiu, bo byłem zaprzyjaźniony z jego producentem. Ktoś pokazał nam obu gazetę z tym ogłoszeniem, a my postanowiliśmy odpowiedzieć tej kobiecie. Napisaliśmy uprzejmie w liście, że jesteśmy zainteresowani spotkaniem z nią – podpisaliśmy obaj i dołączyliśmy mój numer telefonu. Jako dowód na to, że nie jest to dowcip, dołączyliśmy wspólne zdjęcie. Dziewczyna odpowiedziała natychmiast. Niestety miała ochotę jedynie na prowadzenie długich, głębokich rozmów.

Bywam tam rzadko, moja nauka tam została zakończona. Mam jednak wciąż bliski kontakt z moim nauczycielem Roshim. Za kilka tygodni skończy on 100 lat, a jest w pierwszorzędnej formie. Chciałbym się tak starzeć jak on. Wspólnie będziemy świętować jego urodziny, zjemy dobrą kolację i wypijemy kieliszek albo dwa…

Rozm. Christoph Dallach