Indeks Państw Upadłych

Co roku magazyn "Foreign Policy" i organizacja Fund for Peace publikują Indeks Państw Upadłych (IPU). Jest to ranking 177 krajów, w którym najwyższe pozycje zajmują państwa, gdzie rządzi przemoc i bezprawie, a najniższe - najbardziej stabilne. Przy tworzeniu listy ocenianych jest 12 politycznych, ekonomicznych i społecznych wskaźników, m.in. liczba uchodźców i osób wewnętrznie przesiedlonych, przypadków naruszeń praw człowieka, delegitymizacja władzy czy poziom biedy. Im wyższy wskaźnik, tym gorzej świadczy o sytuacji w danym państwie.

W 2012 roku ostatnie miejsce zajęła Finlandia - to w tym kraju obywatele otaczani są najlepszą opieką. Jej przeciwieństwem są państwa upadłe, gdzie władza jest sparaliżowana, społeczeństwo podzielone, prawa człowieka łamane, a gospodarka załamała się.

Jaki jest najgorszy kraj na świecie? Zobaczcie ranking pierwszej dziesiątki Indeksu Państw Upadłych.

Na zdjęciu: afgańscy chłopcy w Kabulu.

("Foreign Policy", wp.pl, PAP, wikipedia / mp)

Poziom korupcji w Republice Środkowoafrykańskiej jest tak zatrważający, że duńskiemu dziennikarzowi udało się tam dzięki wypchanym kopertom dostać… dokumenty ambasadora. Mads Bruegger ukazał w ten sposób niewiarygodne łapówkarstwo tamtejszych urzędników i elit oraz przepaść oddzielającą ich od pozostałych mieszkańców kraju. Choć RŚA posiada bogactwa naturalne, m.in. złoto czy uran, pozostaje krajem biedy. Także wydobycie tamtejszych diamentów to często krwawy biznes.

Czytaj więcej o filmie Madsa Brueggera "Ambasador".Madsa Brueggera "Ambasador".

To prawdopodobnie w buszu Republiki Środkowoafrykańskiej ukrywa się również Joseph Kony - dowódca grupy rebeliantów, oskarżanych o potworne masakry i porywanie dzieci, które są siłą wcielane do Armii Bożego Oporu. Z tego powodu na terenie RŚA akcje przeprowadzają ugandyjscy żołnierze, którzy poszukują przywódcy rebeliantów.

Na zdjęciu: żołnierze z Ugandy podczas akcji na terenie RŚA, kwiecień 2012 r.

Mimo oficjalnego zakończenia wojny i wycofania kontyngentu USA z Iraku pod koniec 2011 r., nie ma tygodnia bez zamachu w tym kraju. Tylko w tym roku zginęło tam kilkaset osób. Bomby podkładane są w najruchliwszych miejscach - na targowiskach czy przy świątyniach - a Irak pogrąża się we własnych waśniach religijnych i etnicznych. Celami zamachowców najczęściej są iraccy chrześcijanie i szyici, uważani przez sunnickich ekstremistów za heretyków.

Brutalne represje pod rządami Saddama Husajna oraz przemoc i chaos, jaki rozpętał się już po amerykańskiej interwencji w 2003 roku, stały się przyczyną ucieczki wielu Irakijczyków poza granice ojczyzny. Według danych UNHCR, na świecie żyje 1,4 mln uchodźców z Iraku.

Na zdjęciu: mężczyźni pomagają kobiecie rannej w zamachu bombowym w Bagdadzie, czerwiec 2012 r.

Były prezydent Jemenu Ali Abdullah Saleh powiedział kiedyś magazynowi "Time", że rządzenie tym krajem to "taniec na głowach węży". W końcu prezydent "się potknął" - po 33 latach u władzy, w marcu tego roku oficjalnie przekazał swój urząd nowemu przywódcy. Stało się tak po masowych protestach opozycji, która domagała się reform. Kraj szybko zalała jednak fala przemocy. W marcu ub. r. pałac prezydenta zaatakowano, a on sam, ranny, musiał uciec na kilka tygodni do Arabii Saudyjskiej. Także tym razem, po ustąpieniu ze stanowiska, Saleh zapowiedział, że uda się na emigrację.

Kryzys w Jemenie dodatkowo pogłębia działalność Al-Kaidy. Bojownicy "Bazy" atakują jemeńskie wojsko i próbują przejąć kontrolę na południu kraju. W konflikt zaangażowały się USA, których bezzałogowe samoloty przeprowadzają naloty na kryjówki Al-Kaidy.

Na zdjęciu: jemeńscy żołnierze świętują zdobycie bastionu islamskich rebeliantów - Dżar, czerwiec 2012 r.

"Piekło na Haiti", "Ziemia przeklęta", "Śmierć na każdym kroku" - brzmiały w 2010 roku nagłówki największych gazet, gdy karaibską wyspę dotknęło potężne trzęsienie ziemi. Kataklizm pochłonął ponad 300 tys. ludzkich istnień, miliony straciły dorobek życia. Świat szybko ruszył na pomoc, a pieniądze dla Haiti zbierały także gwiazdy kina i muzyki. Mimo to, po dwóch latach od katastrofy, kraj nie może wydostać się z problemów. Rządy obecnego prezydenta Michela Martelly’ego, znanego bardziej jako "Sweet Micky", naznaczone są - jak pisze "Foreign Policy" - skandalami korupcyjnymi.

Haiti jednak także przed trzęsieniem ziemi nie było krainą mleka i miodu. Historia kraju to krwawe dyktatury, władza junty oraz bezwzględnego prezydenta, który do eliminowania przeciwników wynajmował gangi. A Port-au-Prince znawane było za jedno z najniebezpieczniejszych miast na świecie.

Na zdjęciu: slumsy na przedmieściach Port-au-Prince. Osunięcie się ziemi spowodowało tam śmierć sześciu ludzi, marzec 2012 r.

Wojna w Afganistanie, w którą zaangażowane są wojska NATO, trwa już ponad dekadę. Jednak również wcześniej kraj ten nie mógł zaznać spokoju. Nieustanne walki i zbierające krwawe żniwo zamachy zmusiły wielu Afgańczyków do ucieczki z kraju. Na świecie jest aż 2,7 mln afgańskich uchodźców.

Afgańczycy, którzy pozostali w ojczyźnie, muszą się jednak zmagać nie tylko z dramatem wojny. Państwo przeżera korupcja. "Washington Post" ujawnił w ub. roku, iż znaczna część pomocy amerykańskiej na rozwój transportu pod Hindukuszem trafiła do… talibów (więcej)
.

Kraj ten jest również jednym z najgorszych miejsc do życia dla kobiet. Żeńskie szkoły są atakowane przez talibów, którzy sprzeciwiają się edukacji kobiet. Młode dziewczynki zmusza się do zaaranżowanych małżeństw, często spotykają się z przemocą domową.

Na zdjęciu: dziecko bawiące się na ulicy w dystrykcie Surkhroad, czerwiec 2012 r.

W 2008 roku ceny w Zimbabwe tak szybko szły w górę, że wprowadzono banknot o nominale 100 mld dolarów zimbabwańskich - jednak niewiele można było za niego kupić. I choć od tego czasu gospodarka zaczęła się stopniowo rozwijać, hiperinflacja to nie jedyny problem tego afrykańskiego kraju, którym od 25 lat rządzi Robert Mugabe. "Foreign Policy" pisze, że nadal krucha jest tam sytuacja polityczna, a dzielenie się władzą 88-letniego Mugabe z opozycjonistą Morganem Tsvangirai jest "bardziej teorią niż rzeczywistością".

Władze podejmują też walkę z AIDS - niecałe 14 proc. ludności jest tam nosicielami wirusa HIV. Jest to jednak i tak o połowę mniej niż przed dekadą.

Na zdjęciu: Wydawanie leków na tyfus w Hararze. W styczniu tego roku w Zimbabwe raportowano 50 zachorowań dziennie, z powodu złych warunków sanitarnych i zanieczyszczenia wody.

Choć Czad zajmuje aż czwartą pozycję w Indeksie Państw Upadłych, oznacza to mimo wszystko poprawę sytuacji w tym kraju - jeszcze przed rokiem klasyfikowano go na drugim miejscu. Stało się tak dzięki polepszeniu stosunków z sąsiednim Sudanem. Między 2005 a 2008 rokiem kraje te toczyły wojnę, także później dochodziło do ataków po obu stronach. Dodatkowo do Czadu napływali uchodźcy z Darfuru, gdzie trwała rebelia przeciwko władzy Chartumu. Z tego powodu do 2009 roku w Czadzie stacjonował polski kontyngent w ramach misji ONZ. Rok później Nadżamena i Chartum zawarły porozumienie, które ustabilizowało wzajemne relacje.

W zeszłym roku na Czad, podobnie jak i na inne państwa Sahelu, spadła kolejna tragedia - kryzys żywnościowy. Według ONZ, klęska głodu grozi ponad 15 mln mieszkańców: Czadu, Mali, Nigerii i Burkina Faso. I choć Czad może się pochwalić wydobyciem ropy naftowej, zaliczany jest do najbiedniejszy państw świata.

Na zdjęciu: Kobiety z wioski Azoza szukają ziarna zbóż, listopad 2011 r.

Gdy rok temu Sudan Południowy oddzielił się od Sudanu, na ulicach Dżuby ludzie tańczyli ze szczęścia. Secesja miała raz na zawsze zakończyć trwający ponad dwie dekady konflikt między muzułmańską Północą a chrześcijańsko-animistycznym Południem. Teraz jednak najmłodsze państwo świata znów stoi w obliczu kryzysu, bo Dżuba i Chartum nie mogą się dogadać w sprawie podziału dochodów z wydobycia ropy naftowej (dwie trzecie złóż leży na Południu, ale ropociągi są po stronie Północy).

Już w ubiegłym roku dochodziło na tym tle do sporów, które od końca marca tego roku przybrały na sile. Z terenów przygranicznych masowo uciekają ludzie, dochodzi do bombardowań. Widmo wojny po raz kolejny zawisło nad państwami sudańskimi.

Na zdjęciu: członek Ruchu Ludowa Armia Wyzwolenia Sudanu w Południowym Kordofanie, kwiecień 2012 r.

Dopiero w 2003 roku w DR Konga zakończył się konflikt nazywany "afrykańską wojną światową", a kraj ten znów pogrąża się w walkach. Malownicze państwo, które może się pochwalić takimi bogactwami jak diamenty, złoto, kobalt czy mangan, ma wyjątkowo brutalną historię. To właśnie w DRK schronienia w 1994 roku szukali rwandyjscy Hutu, którzy bali się zemsty po ludobójstwie Tutsi. Wojna, która przepłynęła z Rwandy, szybko zalała kongijskie ziemie. Przez kolejne 10 lat DRK było świadkiem gwałtów, mordów, chorób i głodu, które pochłonęły 5 mln ludzkich istnień.

Od marca tego roku terenami między DR Konga, Ugandą i Rwandą znów wstrząsa zbrojna rebelia. Przeciw Kinszasie wystąpili buntownicy z Ruchu 23 Marca po tym, jak prezydent Joseph Kabila wysłał list gończy za dawnym rebeliantem - i niedawnym sojusznikiem - Bosco "Terminatorem" Ntagandą.

Na zdjęciu: młoda Kongijka z Północnego Kiwu, która musiała uciekać z domu przed walkami, które toczą się w regionie, maj 2012 r.

Jeśli wcześniejszym krajom groził paraliż, Somalia jest już teraz uznawana za państwo upadłe. Od pięciu lat znajduje się na szczycie listy tworzonej przez Fund for Peace. Wycieńczająca wojna domowa ciągnie się tam od 1991 roku. Brak stabilnego rządu, krwawe zamachy, ataki islamskich bojówek powiązanych z Al-Kaidą, piraci grasujący u wybrzeży Rogu Afryki - Somalia to prawdziwa kraina śmierci. Ze względów bezpieczeństwa utrudnione jest nawet dostarczanie pomocy humanitarnej do tego kraju. Tymczasem bojówkarze coraz częściej przenikają przez granice i przeprowadzają ataki w sąsiednich krajach.

Ziemia Somalii jest bardziej przesiąknięta krwią niż deszczem. W ubiegłym roku cały region walczył ze skutkami największej od 60 lat suszy. Miliony znalazły się na skraju śmierci głodowej.

W wyjątkowo trudnej sytuacji znajdują się Somalijki - kobiety nie mają szans na edukację, często jako kilkulatki są poddawane okrutnym zabiegom obrzezania.

Na zdjęciu: dzieci przyglądają się żołnierzowi sił rządowych, lipiec 2012 r.

Nie bez znaczenia dla tegorocznego Indeks Państw Upadłych była Arabska Wiosna. Organizacja Fund for Peace podaje, że kraje takie jak Bahrajn, Egipt, Libia, Syria i Tunezja wypadły w rankingu gorzej niż w latach ubiegłych. Szczególnie widać to w przypadku Libii, gdzie doszło do wojny domowej i interwencji NATO, a libijski przywódca Muammar Kadafi został zabity, oraz Syrii, w której nadal trwa rebelia przeciwko prezydentowi Baszarowi al-Asadowi. Gorszy wynik zanotowała także Japonia, którą dotknęło trzęsienie ziemi. Kraj zmagał się także z kryzysem nuklearnym.

Polska znalazła się na 148 pozycji na 177 krajów. Im niższe miejsce w indeksie, tym lepszy wynik dla państwa. Szczególnie doceniono nas za przestrzeganie praw człowieka, zauważono jednak, że część Polaków decyduje się na emigrację.

Zobacz pełen Indeks Państw Upadłych.

Na zdjęciu: czołg należący do sił syryjskich w miejscowości Atareb, lipiec 2012 r.

("Foreign Policy", wp.pl, PAP, wikipedia / mp)