Uroczystość odsłonięcia pomnika rozpoczęła się od mszy świętej w sanktuarium Matki Bożej Objawiającej Cudowny Medalik. Po mszy uczestnicy udali się na plac przed świątynią, gdzie po odczytaniu nazwisk wszystkich ofiar katastrofy, biskup Damian Muskus dokonał poświęcenia i odsłonięcia pomnika.
W homilii biskup Muskus mówił, że wielki ból rodzin ofiar katastrofy smoleńskiej zdołałaby ukoić pełna prawda o tragedii. - Być może w niektórych przypadkach lekiem na ten wielki ból byłoby zaniechanie rozdrapywanie ran, zwłaszcza gdy służą one innym celom niż pragnienie wyjaśnienia do końca tej tragedii - mówił bp Muskus.
Hierarcha zaapelował, aby pomnik na zakopiańskiej Olczy był wyrazem modlitewnej pamięci o każdej z ofiar katastrofy, znakiem szacunku dla każdego człowieka i znakiem tolerancji dla innych poglądów.
- Niech ten pomnik będzie wołaniem o prawdę, która wyzwala, prawdę, która może nieść ukojenie w bólu i duchowym cierpieniu. Niech ten pomnik będzie też pewnym wyrzutem sumienia dla tych, którzy wobec ogromu tragedii nie sprostali do końca zadaniom, do których zostali przez naród powołani - mówił bp Muskus i dodał: "Niech ten pomnik będzie też szkołą kultury politycznej, w której wbrew pozorom i naszym trudnym doświadczeniom jest miejsce na szacunek dla przeciwników politycznych, niezależnie od tego, o jak ważne i wielkie sprawy walczymy".
Na uroczystość zostały zaproszone wszystkie rodziny ofiar katastrofy. Przybyli niektórzy z nich. Uroczystość uświetniła orkiestra reprezentacyjna Straży Granicznej.
Trzymetrowy pomnik z brązu autorstwa Karola Badyny przedstawia przełamaną lotniczą szachownicę układającą się w krzyż. Poniżej tego symbolu znajdują się nazwiska wszystkich 96 ofiar katastrofy samolotu, który rozbił się pod Smoleńskiem 10 kwietnia 2010 r.
Twórca pomnika smoleńskiego na zakopiańskiej Olczy Karol Badyna jest również autorem m.in. pomnika Artura Rubinsteina w siedzibie ONZ w Nowym Jorku, pomnika Fryderyka Chopina w ogrodzie botanicznym w Singapurze, pomnika Jezusa Miłosiernego w Stąporkowie. Badyna jest również autorem serii pięciu pomników tzw. "Ławeczek Jana Karskiego" odsłoniętych w Waszyngtonie, Kielcach, Nowym Jorku, Łodzi i Tel-Awiwie. Stworzył też płaskorzeźbę przedstawiającą Ostatnią Wieczerzę, chrzcielnicę oraz krzyż ołtarzowy w zakopiańskim sanktuarium na Olczy.
