Zagrożenia dla Europy

Europejczycy lubią myśleć, że żyją w wyjątkowo spokojnym miejscu na świecie. Wszak nie rozgrywają się tu krwawe konflikty jak w Syrii, nie dochodzi do religijnych pogromów jak w Republice Środkowoafrykańskiej, wojna z gangsterami nie zbiera żniwa wśród przypadkowych ofiar jak w Meksyku, ludzie nie giną w sekretnych obozach jak w Korei Północnej. Ale także Stary Kontynent staje w obliczu zagrożeń, które potencjalnie mogą mieć fatalne skutki. Oto niektóre z nich.

Duże skupiska imigrantów z krajów muzułmańskich istnieją głównie w państwach Europy Zachodniej. Wielu z nich odnalazło na Starym Kontynencie swój dom, a poszanowania dla swojej wiary domagają się w ramach obowiązującego prawa. Mimo to część przyjezdnych oraz ich potomkowie, których wyobrażenia o życiu w Europie roztrzaskały się o twarde realia, wrogo odnosi się do władz krajów, gdzie mieszkają. Eksperci ostrzegają, że terroryści prowadzą werbunek w środowiskach imigranckich, a islamski ekstremizm staje się jednym z największych zagrożeń.

Wystarczy przypomnieć rok 2004 i zabójstwo holenderskiego reżysera Theo van Gogha, który nakręcił film o dramatach muzułmanek, ukazując sury Koranu na nagim, kobiecym ciele ze śladami po cięgach. Reżyser zginął z rąk fanatyka o podwójnym, holenderskim i marokańskim, obywatelstwie. Z kolei w 2010 r. zamachowiec-imigrant z Bagdadu, działający z inspiracji Islamskiego Państwa Iraku, wysadził się w szwedzkiej stolicy.

Na zdjęciu: rysunek z procesu oskarżonego o zabójstwo Theo van Gogha.

(WP.PL, "Forum", PAP / mp)

Coraz groźniejsi stają się również fanatyczni konwertyci na islam. Fatalnym błędem byłoby stawianie znaku równości między samą zmianą wiary i byciem potencjalnie niebezpiecznym terrorystą; nie da się jednak zaprzeczyć, że wśród nowych wyznawców islamu znajdują się również ekstremiści.

W maju ubiegłego roku dwaj mężczyźni pochodzący z katolickich rodzin nigeryjskich, którzy w Wielkiej Brytanii przeszli na islam, dokonali brutalnego mordu brytyjskiego żołnierza Lee Rigby'ego. Jeden z zabójców twierdził, że jest "żołnierzem Allaha", dlatego zaatakował wojskowego i próbował odciąć mu głowę.

Dla terrorystów szczególne znaczenie mają biali konwertyci-ekstremiści. Są oni wysyłani do obozów szkoleniowych w Azji Środkowej, a ostatnio także do Syrii, gdzie mają zdobyć bojowe doświadczenie. Jak opisywał dla Wirtualnej Polski analityk Tomasz Otłowski, po powrocie z Bliskiego Wschodu do Europy ich zadaniem będzie "poniesienia ognia świętej wojny".

Na zdjęciu: syryjski rebeliant, Deir Ezzor.

We wrześniu tego roku mieszkańcy Szkocji zdecydują w referendum, czy chcą się odłączyć od Zjednoczonego Królestwa. O podobnym głosowaniu marzy w Hiszpanii część Katalończyków. Ani jedni, ani drudzy nie zamierzają w imię nacjonalistycznych idei złapać za broń (jak to się działo w przeszłości np. w przypadku Basków). Mimo to separatyzmy rodzą, jeśli nie zagrożenia, to poważne wyzwania dla Europy.

Czy gdyby Szkocja ogłosiła niepodległość, to byłaby nadal częścią Unii Europejskiej i NATO? Taka decyzja mogłaby też podkopać kruchy pokój w Irlandii Północnej. Być może byłaby impulsem do działania dla innych europejskich separatystów. Tymczasem w obliczu obecnego kryzysu na Krymie zachodni politycy mówią jednym głosem: żadnych zmian granic w Europie.

Na zdjęciu:zwolennik niepodległości Szkocji na demonstracji w Edynburgu i proniepodległościowa manifestacja w Katalonii na ulicach Barcelony.

Działający w pojedynkę zamachowcy to wyjątkowo trudny przeciwnik dla służb bezpieczeństwa. Takich "samotnych wilków" niełatwo bowiem namierzyć i przewidzieć, jak daleko mogą się posunąć. Tymczasem to właśnie "wolni strzelcy" terroryzmu mogą w przyszłości wprowadzić największy zamęt i to nie tylko w Europie. Często jedynie inspirują się ideologiami większych organizacji terrorystycznych lub tworzą własne bojownicze postulaty.

Takim samotnym zamachowcem jest Anders Behring Breivik, który w 2011 r. dokonał ataku bombowego w Oslo, a potem otworzył ogień do ludzi na wyspie Utoya. W wyniku jego działań zginęło 77 osób. Odsiaduje on 21-letni wyrok więzienia, który może jednak być przedłużony, jeśli będzie nadal stanowił zagrożenie.

Na zdjęciu: Anders Behring Breivik.

Każdy, kto choć raz miał komputer zaatakowany przez wirus, wie, jak taka sytuacja zagroziła jego prywatnemu bezpieczeństwu - od możliwego dostania się w ręce przestępców informacji o kontach bankowych po osobiste dane. A co, jeśli taki wirtualny szturm zostałby przypuszczony na instytucje rządowe lub wielki przemysł, np. elektrownie? Właśnie tego obawia się wielu ekspertów, którzy ostrzegają przed cyberatakami. Mogliby za nimi stać zarówno terroryści jak i obce mocarstwa.

W ubiegłbym roku programy szpiegowskie wykryto w sieci głównego operatora telekomunikacyjnego w Belgii, ofiarą ataku padło też tamtejsze MSZ. Podejrzenia padły wówczas na Chiny, ale również na wywiady elektroniczne Wielkiej Brytanii i USA.

Czytaj również: Cyberterroryzm - co robi Polska, by uchronić się przed atakami hakerów?

Stary Kontynent będzie miał coraz więcej starszych mieszkańców, a nowych przybywać będzie mniej. Sprawi to, że Europa zacznie się powoli wyludniać. Według ostatniego raportu ONZ dotyczącego populacji na świecie, obecnie w Europie żyje około 742 mln ludzi. W 2050 roku będzie ich już 709 mln, a za kolejne 50 lat - 639 mln. Ten trend nie ominie Polski. Według przewidywań, liczba naszych mieszkańców spadnie do 34 mln w połowie stulecia i aż do 26 mln w 2100 r.

Kurczące się europejskie społeczeństwo to światowy wyjątek, bowiem według tego samego raportu w każdej innej części globu będzie można zaobserwować wzrost populacji, także w Ameryce Północnej.

Tymczasem starzejące się społeczeństwo europejskie to ogromne wyzwanie dla gospodarki. Oznacza problemy chociażby dla systemów emerytalnych czy zdrowotnych, które mogą się załamać, jeśli nie będą odpowiednio przygotowane na nadchodzące zmiany.

Czytaj również: Polaków nadal ubywa - to zły znak dla gospodarki.

Naukowcy od lat ostrzegają przed negatywnymi skutkami zmian klimatu. Jedną z najmroczniejszych wizji przyszłości odmalowuje przyrodnik i futurolog James Lovelock, którego poglądy przybliża magazyn "Forum" na podstawie brytyjskiej prasy. Według naukowca, niezależnie od tego, ile byśmy obecnie nie inwestowali w recykling, zielone źródła energii czy etyczną konsumpcję, dojdzie do klimatycznej katastrofy. Świat czeka podniesienie się poziomu wód, a więc i potężne powodzie, a potem głód i choroby.

Gdyby nagle roztopiły się wszystkie lodowce, pod wodą znalazłaby się m.in. Holandia i Estonia, a nawet część Polski (Zobacz zdjęcia: Świat zatopiony?)
. Przedmiotem konfliktów stałyby się żywność i pitna woda.

Nawet jeśli przyszłość będzie bardziej łaskawa dla Europy niż to wynika z najczarniejszych przewidywań, ocieplenie będzie wyzwaniem choćby dla jej rolnictwa czy gospodarki wodnej.

Czytaj również: Zmiany klimatu jednym z największych zagrożeń dla świata.

Dostanie się w niepowołane ręce broni masowego rażenia to jedna z największych obaw świata, od której nie jest wolna również Europa. Zagrożenie rozprzestrzenianiem się tego rodzaju broni zostało wpisane w dokument Europejskiej strategii bezpieczeństwa już dekadę temu. Politycy obawiają się nie tylko tego, że broń ABC mogłyby zdobyć groźne reżimy, ale również terroryści.

Tymczasem niedawno Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej ogłosiła, że w ubiegłym roku odnotowano aż 140 przypadków zaginięć lub nieuprawnionego użycia materiałów radioaktywnych. Agencja Reutersa przypominała, że każde takie "zgubienie" to ryzyko powstania "brudnej bomby" (czytaj więcej)
.

Na zdjęciu: ośrodek likwidacji chemicznych środków bojowych w Niemczech.

Choć groźba rozpadu strefy euro wydaje się być zażegnana, nie oznacza to, że zagrożenia dla eurogospodarki całkowicie zniknęły. Po kryzysie unii walutowej pozostało obciążenie długami publicznymi państw eurolandu.

Niebezpieczna może się także okazać zależność energetyczna, m.in. od Rosji, która wobec ostatnich działań na Ukrainie, przestała być widziana jako przewidywalny, stabilny partner. Do tego dochodzi wysokie bezrobocie wśród młodych Europejczyków, którzy, kończąc kolejne szczeble edukacji, mogą być coraz bardziej sfrustrowani, jeśli nie znajdą miejsca na rynku pracy.

Eksperci ds. Unii Europejskiej mówią także o biurokracji hamującej przedsiębiorczość i źle ukierunkowanym wsparciu, co prowadzi do marnotrawstwa funduszy.

Czytaj więcej: Euro przeżyło kryzys - ale przetrwanie to za mało.

Nie tylko w przypadku separatystów widać rosnące w siłę nacjonalizmy w Europie. Tymczasem ideologia ta może mieć dwa oblicza: jedno, w którym rozumiana jest jako podkreślanie własnego interesu narodowego i drugie, ciemne - jako wrogość wobec innych nacji i mniejszości, szowinizm. Ta skrajna odmiana stanowi właśnie zagrożenie dla Europy, bo może podsycać etniczne i narodowe animozje aż do wybuchu gorącego konfliktu.

Grecka partia Złota Jutrzenka jest oskarżana o stanie za atakami na imigrantów, w tym śmierć antyrasistowskiego aktywisty i muzyka. Jej członkowie odrzucają te oskarżenia. Niemieckie kraje związkowe zgłosiły w ubiegłbym roku wniosek do Trybunału Konstytucyjnego o rozwiązanie NPD, jako partii ksenofobicznej i pochwalającej Adolfa Hitlera. Jest to już drugi taki wniosek o delegalizację. Także norweski zamachowiec Andres Breivik miał się kontaktować przez internet ze środowiskami skrajnie prawicowymi.

Historia pokazuje, że Europa aż dobrze zna skutki przebudzenia demonów agresywnego nacjonalizmu.

Na zdjęciu: wiec zwolenników Złotej Jutrzenki w Atenach.

(WP.PL, "Forum", PAP / mp)