Generał Paweł Bielawny winny nieprawidłowości przy ochronie wizyt VIP‑ów w Smoleńsku

Karę 1,5 roku więzienia w zawieszeniu na 3 lata, 10 tys. zł grzywny i 5 lat zakazu wykonywania zawodu funkcjonariusza BOR orzekł sąd wobec b. wiceszefa BOR gen. Pawła Bielawnego, oskarżonego ws. nieprawidłowości przy ochronie wizyt VIP-ów w Smoleńsku.

Wtorkowy wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie jest nieprawomocny. Według sądu Bielawny m.in. odstąpił od rekonesansu lotniska w Smoleńsku, zatwierdził zaniżony stopień ochrony wizyt, nie zapewnił ochrony samolotów w Smoleńsku. W efekcie sąd uznał, że oskarżony spowodował zagrożenie dla prezydenta i premiera.

- Sąd nie ma podstaw, by uznać, że przyczyną katastrofy smoleńskiej był zamach przy użyciu materiałów wybuchowych; BOR prawidłowo sprawdził pod tym kątem Tu-154 przed lotem 10 kwietnia - mówił sędzia Paweł Dobosz w uzasadnieniu wyroku na wiceszefa BOR.

Sędzia podkreślił, że żadne dowody będące w dyspozycji sądu nie wskazywały na hipotezę zamachu. Tym samym nie ma podstaw do twierdzenia, że BOR tej katastrofie nie zapobiegło - dodał sędzia.

Sędzia Dobosz podkreślił w ustnym uzasadnieniu wyroku, że rolą BOR jest zapobieganie wszelkim zagrożeniom dla osób chronionych, także np. zagrożeniem wybuchem. Temu służy np. sprawdzenie pirotechniczne, którego tutaj dokonano prawidłowo. BOR wykonał zadanie co do ewentualnego wprowadzenia na samolot ładunku wybuchowego - dodał sędzia.

Dobosz zaznaczył, że powszechną wiedzą podmiotów współorganizujących obie wizyty - w tym kancelarii premiera, jak i kancelarii prezydenta - było, że Smoleńsk-Siewiernyj było "lotniskiem zamkniętym". Tymczasem, według instrukcji HEAD, lądowanie samolotów z VIP-ami mogło następować tylko na lotniskach czynnych - dodał sędzia. Z przytoczonych przezeń zeznań świadków wynikało, że Rosjanie zapewniali stronę polską, iż lotnisko będzie czynne na wizyty premiera Donalda Tuska i prezydenta Lecha Kaczyńskiego - 7 i 10 kwietnia 2010 r.

Sąd uznał, że w tej sytuacji podmioty współorganizujące obie wizyty nie powinny w ogóle rozważać tego lotniska jako miejsca lądowania VIP-w. Sędzia Dobosz podkreślił, że nie jest rolą sądu w tej sprawie badanie odpowiedzialności podmiotów państwowych w tej sprawie.

Według sądu, w związku z taką sytuacją na BOR spoczywały dodatkowe obowiązki co do rekonesansu lotniska - którego nie przeprowadzono. - To bardzo poważny błąd przy planowaniu zabezpieczeń obu wizyt - mówił sędzia. - To było nieodpowiedzialne, za co odpowiada oskarżony - dodał sędzia. Jego zdaniem Bielawny mógł to uczynić poprzez interwencję u Federalnej Służby Ochrony Rosji.

Jak zaznaczył lotnisko zostało pozostawione poza kontrolą funkcjonariuszy BOR w trakcie zabezpieczenia 7 kwietnia i "również było planowane, że takich funkcjonariuszy nie będzie na lotnisku 10 kwietnia".

Ponadto, według sądu, nie było sprawnego przepływu informacji między osobami zaangażowanymi w zabezpieczenie obu wizyt. Wynikało to z braku odprawy koordynacyjnej, którą powinien był zorganizować właśnie Bielawny - uznał sąd. - Część funkcjonariuszy nie wiedziała, kto jest dowódcą zabezpieczeń - powiedział sędzia Dobosz. Zdaniem sądu stwarzało to zagrożenie dla bezpieczeństwa ochranianych osób, bo np. "funkcjonariusze mogli nie wiedzieć, kogo się słuchać".

Sędzia Dobosz zaznaczył zarazem, że BOR nie mogło ingerować w czynności kontrolerów lotów. - Funkcjonariusz BOR nie miał też prawa zakazać lądowania w Smoleńsku ze względu na trudne warunki atmosferyczne - oświadczył sędzia.

- To przejaw tego, co się określa mianem państwa teoretycznego - mówił o sprawie sędzia Paweł Dobosz w uzasadnieniu wyroku. Dodał, że takie działania podważają zaufanie obywatela do państwa, skoro nie jest ono w stanie zapewnić należytej ochrony najważniejszym osobom w państwie.

Sędzia ujawnił, że krótko po katastrofie z 10 kwietnia oficer BOR będący w Smoleńsku dzwonił do centrali BOR w Warszawie, by dowiedzieć się, "co się stało z samolotem". Według sędziego jest to dowód na to, "jak słaba była wymiana informacji, jak słabe było zabezpieczenie". Jego zdaniem jest to też "świadectwo, do czego może doprowadzić, że w określonym miejscu nie ma funkcjonariusza BOR.

Według sądu plan zabezpieczenia obu wizyt nie odpowiadał wzorcom, który obowiązywał w BOR. Zdaniem sądu Bielawny odpowiada też za nieprzestrzeganie instrukcji działań ochronnych BOR, które sam określił.

Mimo surowej oceny działań gen. Pawła Bielawnego, sąd ceni sobie jego postawę procesową, ponieważ łatwo w realiach tej sprawy mógłby zrzucać odpowiedzialność za czyny jakie mu zarzucono - na podwładnych - ocenił w uzasadnieniu wyroku sędzia Paweł Dobosz.

- W tym kontekście ta postawa oskarżonego wyróżnia się pozytywnie pośród tych osób, które również były w tej sprawie przesłuchiwane i które nie potrafiły przyznać się do swoich błędów, a którym równocześnie łatwo przychodzi, nawet publicznie, krytykować poprzednie kierownictwa BOR - podkreślił sędzia.

Sędzia zaznaczył, że kara tylko pozornie może być odbierana za łagodną, a surowa publiczna ocena zachowania oskarżonego "również jest rodzajem reakcji karnej". - Orzeczenie sądu w tej sprawie nie jest komunikatem, a wyrokiem w imieniu państwa polskiego - podkreślił.

- Sąd zatem rozumie frustrację oskarżonego wynikającą z postawy tych funkcjonariuszy BOR, którzy sami dopuszczali się podobnych uchybień, co oskarżony, a przed sądem odgrywali rolę sprawiedliwych zapewniając, że nigdy nie dopuściliby się podobnych naruszeń - ocenił sędzia Dobosz. Dodał, że "sąd jednak nie jest odpowiedzialny za to, wobec kogo oskarżyciel kieruje akt oskarżenia".

Odnosząc się do pracy i postawy prokuratora Józefa Gacka sędzia Dobosz przyznał, że w istotnej części w wyroku sąd potwierdził zarzuty sformułowane przez prokuraturę, zaś udział prokuratora w rozprawach "był na bardzo wysokim poziomie". - Jego aktywny udział w rozprawach przyczynił się do właściwego rozpoznania tej sprawy - dodał sędzia.

Wyrok wobec gen. Pawła Bielawnego jest słuszny co do uznania winy - ocenia oskarżający go prokurator Józef Gacek. Sam Bielawny po wyroku powiedział dziennikarzom tylko, że nie będzie komentował sprawy do prawomocnego jej zakończenia.

Prok. Józef Gacek z Prokuratury Okręgowej Warszawa-Praga powiedział dziennikarzowi PAP, że wyrok jest "zupełnie słuszny co do uznania winy".

Zarazem zapowiedział, że wystąpi do sądu o pisemne uzasadnienie wyroku, bo chce poznać jego pełną argumentację. Ustne uzasadnienie sądu pomijało bowiem sprawy objęte tajemnicą zasad działań ochronnych BOR (dlatego też proces był w dużej części niejawny - PAP). Prok. Gacek nie wykluczył złożenia apelacji, gdyż sąd częściowo zmienił opis czynu oskarżonego.

Prokuratura wnosiła o karę łączną 2 lat więzienia w zawieszeniu na 5 lat; 10 tys. zł grzywny oraz zakaz wykonywania zawodu funkcjonariusza BOR na 10 lat. Obrona chciała uniewinnienia.

Bielawnego oskarżono o niedopełnienie - od 18 marca do 10 kwietnia 2010 r. - obowiązków związanych z planowaniem, organizacją i realizacją zadań ochronnych Biura. Według Prokuratury Okręgowej Warszawa-Praga "skutkowało to znacznym obniżeniem bezpieczeństwa ochranianych osób, czym działał na szkodę interesu publicznego, tj. zapewnienia ochrony prezydentowi RP i prezesowi Rady Ministrów oraz interesu prywatnego osób pełniących urząd prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego i jego małżonki Marii Kaczyńskiej oraz urząd prezesa Rady Ministrów Donalda Tuska". Drugi zarzut to poświadczenie nieprawdy w dokumentach, że fotograf współpracujący z BOR jest funkcjonariuszem Biura w delegacji do Smoleńska. Za ten drugi zarzut grozi do 5 lat więzienia; za pierwszy - do 3 lat. Sąd uznał oba zarzuty.

W rozpoczętym w listopadzie 2014 r. procesie Bielawny nie przyznawał się do zarzutów. Podstawą oskarżenia były opinie dwóch biegłych, według których m.in. sposób organizacji i realizacji działań ochronnych był niezgodny z zasadami BOR. Według nich Bielawny odpowiada m.in. za "świadome odstąpienie" od rozpoznania przez BOR lotniska w Smoleńsku; nieobecność BOR na nim oraz niesprawdzenie tras przejazdu prezydenta. Podkreślili też brak choć jednego oficera BOR, który czekałby na Lecha Kaczyńskiego na lotnisku. Zdaniem biegłych Bielawny odpowiada też za nienależyte przeprowadzenie analizy zagrożeń; przygotowanie planu ochrony niezgodnie z zasadami; niewłaściwy nadzór, wybór oficerów do ochrony w Smoleńsku bez doświadczenia w wizytach zagranicznych; niewyznaczenie dowódców zabezpieczenia; brak zadbania o system łączności oficerów BOR w Rosji.

Wyrokowi przysłuchiwała się grupa kolegów oskarżonego z BOR, w tym b. szef Biura emerytowany gen. Marian Janicki.

Na ogłoszeniu wyroku nie było pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego Jarosława Kaczyńskiego.