Abp Stanisław Gądecki: nacjonalizm jest przeciwieństwem patriotyzmu

Deklaracja "Nostra Aetate" to dokument Soboru Watykańskiego II, składający się zaledwie z pięciu punktów, który stał się kamieniem milowym w dialogu Kościoła katolickiego z religiami niechrześcijańskimi.

Mottem czwartkowego spotkania w siedzibie Sekretariatu KEP był cytat z Księgi Wyjścia: "Nie będziesz gnębił i nie będziesz uciskał cudzoziemców, bo wy sami byliście cudzoziemcami w ziemi egipskiej".

- Mamy obowiązek być wrażliwym na człowieka, który jest od nas słabszy. Słabszy od nas jest przede wszystkim człowiek Obcy. Nieważne kim jest Obcy, my mamy obowiązek jemu pomóc - komentował te słowa naczelny rabin Polski Michael Schudrich.

W swojej refleksji nad tym cytatem z Pisma Świętego abp Gądecki zwrócił uwagę, że Stary Testament kazał traktować drugiego człowieka "jak siebie samego", podczas gdy zgodnie z Nowym Testamentem "miłować w sposób chrześcijański oznacza, postawić drugiego człowieka nie na tym samym poziomie co nas, tylko wyżej". - To jest nic innego niż miłosierdzie - zaznaczył.

Następnie hierarcha nawiązał do wydarzeń, jakie 18 listopada miały miejsce we Wrocławiu, gdy podczas manifestacji zorganizowanej m.in. przez Obóz Narodowo-Radykalny, spalono kukłę symbolizującą Żyda.

- Pytamy, skąd się to bierze. Wydaje mi się, że z tego samego ducha, z jakiego wynikał nacjonalizm socjalistyczny. Z tego ducha, który nie ma w sobie nic chrześcijańskiego, dlatego, że gdy mówimy o odwoływaniu się do patriotyzmu, to musimy sobie jasno powiedzieć, że patriotyzm to jest to uczucie, w którym kochamy swoich bliskich, nie nienawidząc innych - mówił abp Gądecki. - Nacjonalizm jest przeciwieństwem patriotyzmu - podkreślił.

Hierarcha mówił też o współzależności między judaizmem, chrześcijaństwem i islamem. Wyjaśniał, że między religią żydowską a chrześcijaństwem istnieje nierozerwalna więź wynikająca nie tylko ze wspólnego źródła tych religii, ale również z późniejszego nawiązywania do tych samych myśli filozoficznych.

Mówiąc o więzi między chrześcijaństwem a islamem, abp Gądecki podkreślił, że "islam nie jest niczym innym niż pewną formą nestorianizmu". Zaznaczył też, że "terroryzm i fundamentalizm islamski nie ma nic wspólnego z islamem".

Obecna na uroczystościach ambasador Izraela w Polsce Anna Azari podziękowała za list pasterski, jaki polscy biskupi napisali z okazji 50. rocznicy ogłoszenia deklaracji "Nostra Aetate". Wyraziła też nadzieję, że takie spotkania międzywyznaniowe będą odbywały się cyklicznie.

Rabin Naftali Ruthenberg w wykładzie poświęconym wkładowi "Nostra Aetate" w budowanie relacji pomiędzy judaizmem a chrześcijaństwem podkreślił, że dokument ten prezentuje "rewolucyjne i fascynujące podejście do Innego, nawet przeciwnika, który zdaje się podważać nasz dyskurs religijny". Przypomniał, że deklaracja m.in. odrzucała naukę obarczającą Żydów zbiorową odpowiedzialnością za śmierć Chrystusa, a także potępiała antysemityzm.

Ruthenberg podkreślił rolę Jana Pawła II w kształtowaniu relacji między Kościołem katolickim a judaizmem. Przypomniał, że mówił on, że "antysemityzm jest grzechem przeciwko Bogu i ludzkości". Dodał, że kolejną fazą procesu pojednania było nawiązanie pełnych stosunków dyplomatycznych pomiędzy Izraelem a Państwem Kościelnym, a także pielgrzymki papieży do Ziemi Świętej. Przypomniał też, że papież Franciszek wielokrotnie powtarzał, że "prawdziwy chrześcijanin nie może być antysemitą".

- A jednak ta cudowna przemiana w katolicko-żydowskich relacjach nie rozlała się po świecie. Zakres, w jakim stała się częścią życia społecznego, zależy w dużej mierze od kontekstu społecznego, kulturowego i politycznego. Jako Żydzi, a zwłaszcza rabini, wciąż stoimy niepewnie na jej progu. Musimy stawić czoła niezwykłym wyzwaniom, aby poczynić postępy w naszych relacjach ze światem chrześcijańskim i naszej postawie wobec niego - mówił Ruthenberg.

Zwrócił też uwagę, że w ostatnich tygodniach "słychać wiele uogólnień na temat islamu". - Więź pomiędzy judaizmem a islamem jest głęboka i leży u korzeni obu religijnych kultur - podkreślił rabin.

Podczas uroczystości odbyło się wspólne czytanie psalmów, w którym wzięli udział: przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski abp Stanisław Gądecki i naczelny rabin Polski Michael Schudrich.

Spotkanie zakończyła wspólna modlitwa o pokój w synagodze im. Nożyków.