Stoły wigilijne w skansenie w Ciechanowcu
Różne wieczerze wigilijne - w ubogiej chacie, chacie białoruskiej i dworku drobnej szlachty - można oglądać na corocznej wystawie, która w drugi dzień świąt Bożego Narodzenia będzie czynna dla zwiedzających w skansenie - Muzeum Rolnictwa w Ciechanowcu (Podlaskie).
Jak powiedział etnograf z tej placówki Antoni Mosiewicz, nowością na tej cyklicznie pokazywanej wystawie jest w tym roku ozdoba wykonana z okrągłych opłatków nazywana "światem".
- Świat umieszcza się w pobliżu choinki - mówi Antoni Mosiewicz. Przycięte na okrągło opłatki tworzące niewielką kulę skleja się śliną. Eksponowany w Ciechanowcu "świat" jest przyczepiony do tramu, czyli ciemnej belki pod sufitem, na nitce, nad środkiem stołu. - Tam jest jego miejsce - tłumaczy Uszyńska. Ciechanowiecki "świat" jest zabarwiony na różowo.
Opłatkowy "świat" nawiązuje - jak podają źródła etnograficzne - do wizerunku Chrystusa Wszechświata trzymającego w dłoni kulę z zatkniętym krzyżem - symbol kuli ziemskiej. Etnograf Anna Uszyńska z ciechanowieckiego muzeum dodaje, że "świat" wiąże się też z symboliką słońca w kontekście przedchrześcijańskich wierzeń o narodzeniu słońca.
Uszyńska wyjaśnia, że "świat" w innych regionach Polski, zwłaszcza na południu, był bardziej ozdobny, w regionie mazowiecko-podlaskim - jeśli był - był skromny, miał kulisty kształt, bez wielu ozdób.
Wystawa w Ciechanowcu pokazuje przygotowania do wigilii - od tych w biednych wiejskich domach, do bogatej wigilii drobnoszlacheckiej. Jest też wigilia w chacie białoruskiej (wschodniopodlaskiej).
W tym roku w chacie białoruskiej pojawiła się drewniana kijanka, czyli dawny przyrząd używany do prania. Według wigilijnych wróżb, jak długa jest ta kijanka, tak długie kłosy będzie miało przyszłoroczne zboże.
W szlacheckim dworku znalazły się - jako nowe eksponaty - wykonane z metalu sierp i kosa, które - jak niegdyś wierzono - mają odstraszać gryzonie.
Wigilijne potrawy prezentowane w muzeum z konieczności są eksponatami. Wśród muzealnych "potraw" nie zabrakło kisielu z owsa, kompotu z suszonych gruszek. Są pierogi, kapusta, grzyby, ryby, jabłka i orzechy. W chacie białoruskiej wyeksponowano najważniejsze elementy prawosławnej wigilii - kutię i prosforę. Prosfora jest odpowiednikiem katolickiego opłatka.
Przy wigilijnych stołach stoją choinki udekorowane tradycyjnymi ozdobami z papieru i słomy.