Zawstydzili światowych gigantów. Polska idzie tym samym torem

Malta – malutki kraj w basenie Morza Śródziemnego, które zachwyca krajobrazem i plażami. Temperatura, nawet zimą, nie spada poniżej 17 st. C. Istny raj na ziemi i jak się okazuje, kraj, z którego cała Europa może czerpać inspiracje. To tam udało się bowiem zbudować efektywny system uznawania osiągnięć zawodowych nabytych poza formalnym szkoleniem. Brzmi skomplikowanie? W prostych słowach ten, kto przepracował kilka lat np. jako kucharz czy murarz, ale nie posiadał kwalifikacji formalnej, może ubiegać się o certyfikat zawodu. A to otwiera przed każdym różne pola do popisu.

Już w 2012 r. Malta uregulowała prawnie ocenianie oraz weryfikowanie umiejętności i wiedzy zdobytych poza formalnym systemem edukacji, a także nauce przez praktykę. Od tego momentu Narodowa Komisja ds. Kształcenia Ustawicznego i Szkolnictwa Wyższego wdraża system oceny kwalifikacji. To, co trzeba wiedzieć i umieć, by legitymować się określoną kwalifikacją, opracowuje Sectoral Skills Units we współpracy z branżami. Czyli Maltańczycy mogą potwierdzać umiejętności w kilku kluczowych sektorach. Należą do nich branże: motoryzacyjna, zdrowia i opieki społecznej, wsparcia edukacji, kosmetyczna, budowlana, mediów cyfrowych i poligrafii, IT oraz oczywiście turystyczna.

Jak to wygląda w praktyce? Załóżmy, że ktoś pracujący od minimum trzech lat jako murarz chce otrzymać certyfikat potwierdzający kompetencje w tym zawodzie. Bo na przykład chciałby podjąć pracę w albo wręcz zarządzać projektami, co jest nie możliwe bez odpowiedniego certyfikatu. Wypełnia więc wniosek online, a potem dostaje dostęp do elektronicznej wersji podręcznika, w którym są opisane wszystkie wymagania i zasady. Potem przechodzi trzyczęściową weryfikację: wywiad, część praktyczną oraz test pisemny.

Malta – uczmy się od doświadczonych

- Sposób maltański ma zalety, z których warto czerpać inspirację w Polsce. Opis kwalifikacji jest tam konsultowany w szerokim gronie branżowym. Zajmują się tym rady ekspertów – tłumaczy Michał Rostworowski, ekspert Instytutu Badań Edukacyjnych. - Atutem systemu Malty jest też współpraca z doradztwem zawodowym. Każdy kandydat przechodzący proces walidacji, czyli potwierdzania umiejętności, jest wspierany przez odpowiednią osobę - wyjaśnia Rostworowski.

Najciekawszy jest jednak sposób, w jaki Malta poradziła sobie z problemem ewentualnego fałszowania certyfikatów lub trudnościami związanymi z weryfikacją tradycyjnie nadawanych dyplomów czy certyfikatów. Skorzystano bowiem z technologii blockchain. Co ciekawe, każdy, kto ukończył tam studia wyższe, ma stały dostęp do elektronicznej wersji swojego dyplomu.

A wszystko w imię elastyczności pracowników, o której czasem się zapomina. Na szczęście w Polsce istnieje podobna droga - Zintegrowany System Kwalifikacji. - To rozwiązanie, które jest niezbędne dla dojrzałych gospodarek, ponieważ daje każdemu możliwość łatwego przekwalifikowania się – tłumaczy z kolei Michał Nowakowski z IBE. - Czasy przyjmowania do pracy tylko na dyplom dobiegają końca, ważniejsze stają się kwalifikacje, których posiadanie dana osoba jest w stanie pracodawcy udowodnić – zdradza.

ZSK to odpowiedź na zmiany na rynku pracy

Tworzenie Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji zainicjowała ustawa z 2015 r. Polska dołączyła wówczas do grona innych unijnych krajów, które wcielają w życie analogiczne rozwiązanie. Nieważne, czy rzecz tyczy się tworzenia witryn internetowych, czy montowania stolarki budowlanej, każda kwalifikacja jest w nim dokładnie opisana. Wskazane jest także, co należy wiedzieć i umieć, żeby uzyskać certyfikat.

Bo w tym wszystkim ZSK daje Polakom ważny atut – elastyczność. Dlatego nawet tak zaskakujące kryzysy, jak ten związany z pandemią, czy masowe zwolnienia, nie muszą oznaczać wielkiej tragedii, a jedynie chwilowe trudności. Zwłaszcza, że są kwalifikacje tj. montowanie stolarki budowlanej, w przypadku których do zdobycia certyfikatu można podejść po osiągnięciu pełnoletniości i nie trzeba mieć skończonej żadnej szkoły przygotowującej do tego zawodu. A lista kwalifikacji w ZSK nadal rośnie