Trybunał Praw Człowieka: przymusowe ekshumacje ofiar katastrofy smoleńskiej niezgodne z Konwencją Praw Człowieka
Polska naruszyła art. 8 Konwencji Praw Człowieka - stwierdził Europejski Trybunał Praw Człowieka. Wyrok dotyczył ekshumacji ofiar katastrofy smoleńskiej bez zgody rodzin. Wdowom po dwóch ofiarach katastrofy, które złożyły skargę w tej sprawie, Polska musi teraz wypłacić po 16 tys. euro.
Polska, przeprowadzając bez zgody rodzin ekshumacje ofiar katastrofy smoleńskiej, naruszyła artykuł 8. konwencji praw człowieka - orzekł Europejski Trybunał Praw Człowieka. Zgodnie z tym artykułem, "każdy ma prawo do poszanowania swojego życia prywatnego i rodzinnego".
W październiku 2016 r. prokurator prowadzący postępowanie w sprawie katastrofy smoleńskiej postanowił powołać zespół biegłych w celu przeprowadzenia autopsji ciał ofiar tej katastrofy. Badania miały służyć ustaleniu przyczyn zgonu, w szczególności pod kątem tego, czy doszło do niego w wyniku uderzenia samolotu o powierzchnię ziemi, czy może wskutek eksplozji materiałów wybuchowych na pokładzie. W tym celu miano dokonać ekshumacji 83 ofiar – ciała 9 ofiar zostały ekshumowane wcześniej, zaś w czterech przypadkach doszło do kremacji zwłok.
Do Prokuratury Krajowej wpłynęły wówczas zażalenia, skargi i wnioski o uchylenie postanowień ws. ekshumacji. Prokuratura od początku stała jednak na stanowisku, że przepisy Kodeksu postępowania karnego nie przewidują możliwości złożenia zażalenia na decyzję o ekshumacjach. W konsekwencji prokuratura uznała zażalenie za niedopuszczalne.
Część rodzin ofiar odwołała się do Sądu Okręgowego w Warszawie od decyzji prokuratury. Postępowanie w tej sprawie jeszcze trwa. W rezultacie w kwietniu ub.r. wdowy po dwóch ofiarach katastrofy - Ewa Solska i Małgorzata Rybicka - złożyły skargę do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu.
"Skarżący sprzeciwiali się ekshumacji, pisali listy do prokuratora generalnego, składali zażalenia i domagali się nakazu sądowego, bezskutecznie. Prokurator odmówił przyjęcia zażaleń, uznając je za niedopuszczalne. Sądy cywilne odrzuciły wniosek o wydanie nakazu sądowego, stwierdzając, że prokurator miał obowiązek zgodnie z prawem krajowym nakazać przeprowadzenie sekcji zwłok w każdym przypadku podejrzanej śmierci, a jeśli zwłoki zostały już pochowane, nakazanie ekshumacji" - napisał wówczas Trybunał w komunikacie.
W swojej skardze do ETPC rodziny ofiar katastrofy smoleńskiej zarzuciły polskim władzom złamanie dwóch przepisów Europejskiej Konwencji Praw Człowieka: art. 8, gwarantującego prawo do prywatności, oraz art. 13, zapewniającego prawo do skutecznego środka zaskarżenia. Rodziny reprezentowała przed ETPC Helsińska Fundacja Praw Człowieka.