To był początek polskiego internetu. 25 lat temu wysłano z UW pierwszego e-maila
"Po otrzymaniu dostępu do łącza do Kopenhagi przygotowania do pierwszej wymiany e-maili i tak zajęły nam około tygodnia"
Internet – narzędzie, które dziś kształtuje społeczeństwa i świat – rozpoczął swą polską karierę ćwierć wieku temu od e-maila wysłanego z Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego.
Warszawa i internet obchodzą dziś piękną rocznicę: srebrne gody. 17 sierpnia 1991 roku z pawilonu przed budynkiem Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego przy ul. Hożej 69 w Warszawie wysłano do laboratorium DESY w Hamburgu krótkiego, lecz historycznego e-maila. Nie był to pierwszy polski e-mail w ogóle, połączenie z FUW w sierpniu 1991 roku było jednak wyjątkowe, ponieważ zrealizowano je w całości przez łącze TCP/IP, zestawione według zasad współczesnego Internetu. Adresatem pierwszej polskiej przesyłki internetowej był Jan Sorensen, szef Centrum Komputerowego Uniwersytetu Kopenhaskiego.
Wysyłanie e-maila przez tydzień
- W tamtym czasie łączność ze światem można było realizować za pomocą wielu sieci, takich jak BITNET, X.25 czy DECnet. Wybór Internetu z jego protokołem TCP/IP wcale nie był oczywisty. Dla mnie kluczowymi cechami Internetu były jego powszechnie dostępne i bezpłatne specyfikacje, nie mówiąc o tym, że istniało też w owym czasie otwarte oprogramowanie stosu TCP/IP. Poza tym ówczesny Internet był tworem bardzo... demokratycznym: wystarczyło wydzierżawić łącze do kolegi i nasze dwie sieci tworzyły już – mały bo mały, ale najprawdziwszy – internet. A ja po latach życia w państwie totalitarnym gdy tylko miałem i mam taką możliwść, wybieram rozwiązania gwarantujące mi wolność - mówi Rafał Pietrak, który na Wydziale Fizyki UW odpowiadał za skonfigurowanie i przetestowanie łącza internetowego.
Historyczna transmisja danych odbyła się jednym z czterech kanałów komunikacyjnych łącza wydzierżawionego przez Polski BITNET od Telekomunikacji Polskiej. Zrealizowano ją za pomocą modemu o (wówczas standardowej) przepustowości 9600 bitów na sekundę, czyli z szybkością kilka tysięcy razy mniejszą od typowej dla współczesnych domowych łączy internetowych. W sierpniu 1991 roku w zasięgu polskich fizyków znalazł się Internet europejski; na otrzymanie dostępu do Internetu ogólnoświatowego trzeba było poczekać do listopada.
- Dziś maila w dowolny zakątek świata można napisać i wysłać w kilka sekund. My musieliśmy instalować sprzęt i całe oprogramowanie od podstaw. Mieliśmy już co prawda sporo doświadczeń z protokołem TCP/IP, na którym od dwóch lat działała wewnętrzna sieć Wydziału, ale po otrzymaniu dostępu do łącza do Kopenhagi przygotowania do pierwszej wymiany maili i tak zajęły nam około tygodnia - wspomina dr Marcin Gromisz z Ośrodka Komputerowego FUW.
Przyszłość internetu
Oprócz Rafała Pietraka i Marcina Gromisza w zespole FUW zaangażowanym w uruchomienie pierwszego polskiego łącza internetowego znajdowali się fizycy: Wojciech Bogusz (który później, po uruchomieniu strony WWW Wydziału Fizyki UW, stał się pierwszym polskim webmasterem), Jacek Gajewski, Michał Jankowski, Roman Szwed, Jerzy Tarasiuk oraz technik-elektronik Mariusz Kacprzak.
Oprócz pierwszego połączenia internetowego z sierpnia 1991 roku fizycy z FUW przyczynili się m.in. do powstania w kwietniu 1991 roku Naukowej i Akademickiej Sieci Komputerowej (NASK), w 1992 roku utworzyli pierwszą polską grupę usenetową, a w sierpniu 1993 roku uruchomili pierwszy polski serwer WWW ze stroną domową Wydziału Fizyki UW. Warto też dodać, że już na dwa lata przed zainicjowaniem polskiego internetu rozpoczęto na FUW wydawanie „Donosów”, pierwszego polskiego biuletynu informacyjnego, ukazującego się do dziś.
- Gdy w 1991 roku realizowaliśmy pierwsze połączenie internetowe, interesowała nas wyłącznie strona techniczna. Nikt nie przewidywał skali zjawisk kulturowych i społecznych związanych z upowszechnieniem Internetu. Dziś prognozowanie jego przyszłości jest więc jeszcze trudniejsze. Możemy przypuszczać, że będzie wzrastała szybkość transmisji danych, że transmisje te będą wymagały coraz mniejszych ilości energii. Czy jednak w związku z tym życie społeczeństw zmieni się równie radykalnie jak z chwilą powstania pierwszej globalnej wioski? Na to pytanie dziś nikt nie jest w stanie odpowiedzieć - mówi dr Gromisz.
Przyszłości Internetu będzie poświęcone spotkanie, które odbędzie się w listopadzie bieżącego roku na Wydziale Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego.
